Τι οδηγεί τελικά στην ευτυχία; Αυτή είναι πιθανώς μια ερώτηση που κάνουμε πολύ συχνά και συγχρόνως δίνουμε πολύ διαφορετικές απαντήσεις.
Άλλοι απαντούν ότι το μυστικό της ευτυχίας είναι οι καλές σχέσεις. Άλλοι μιλούν για εμπειρίες και ταξίδια, και άλλοι για χρήματα… Τι ισχύει;
Δεν είναι τυχαίο το ότι πολλοί άνθρωποι, όταν συνταξιοδοτούνται, μαραζώνουν – κάτι που συμβαίνει συνήθως όταν έχουν συνδέσει την εξέλιξη και τους στόχους τους κυρίως ή αποκλειστικά με τα επαγγελματικά, ενώ παράλληλα παραμελούν άλλους σημαντικούς τομείς όπως οι σχέσεις.
Ναι, οι στόχοι είναι σημαντικοί. Μάς δίνουν ζωή. Μάς βοηθούν να εξελισσόμαστε και να βρίσκουμε νόημα σε ό,τι κάνουμε, και θα συζητήσουμε σε επόμενο επεισόδιο τη βαθύτερη σημασία τους.
Το να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίζουμε προκλήσεις και να τις ξεπερνάμε είναι βαθιά ανθρώπινη ανάγκη, όχι απλά κάτι χρήσιμο για να πάρουμε αύξηση και προαγωγή. Ακόμα πιο βαθιά ανάγκη, όμως, είναι το να έχουμε υγιείς σχέσεις με ανθρώπους που είναι εκεί για εμάς και μας καταλαβαίνουν.
Σε αυτό το επεισόδιο θα μιλήσουμε για την επιστήμη της Ευτυχίας, μέσα από τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη μακροβιότερη έρευνα για την ανθρώπινη ζωή, από το πανεπιστήμιο του Harvard. Συμπεράσματα που μας βοηθούν να ζούμε μια καλή, ευτυχισμένη και πιθανότατα μεγάλη ζωή.
***
Τι οδηγεί, λοιπόν, στην ευτυχία;
Άλλοι απαντούν ότι το μυστικό είναι οι καλές σχέσεις. Άλλοι μιλούν για εμπειρίες και ταξίδια, και άλλοι για χρήματα…
Οι απαντήσεις ποικίλουν και δεν αποτελεί έκπληξη αυτή η ποικιλία. Και εδώ που τα λέμε, δίχως την οικονομική ασφάλεια είναι πολύ πιο δύσκολο το να χαιρόμαστε τη ζωή.
Σε μια έρευνα του 2007, ρωτήθηκαν πολλοί millennials για το ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι στόχοι της ζωής τους. Το 76% είπε ότι το να γίνουν πλούσιοι ήταν ο νούμερο ένα στόχος τους. Το 50% είπε ότι κύριος στόχος ήταν η διασιμότητα.
Πάνω από μια δεκαετία αργότερα, αφού αυτοί οι millennials είχαν περάσει περισσότερο χρόνο ως ενήλικες, τέθηκαν ξανά παρόμοιες ερωτήσεις στα ίδια άτομα σε ένα νέο ζευγάρι ερευνών. Η διασιμότητα ήταν πλέον πολύ χαμηλότερα στη λίστα, αλλά οι κορυφαίοι στόχοι περιελάμβαναν πράγματα όπως το να κερδίζουν χρήματα, έχοντας μια επιτυχημένη σταδιοδρομία χωρίς χρέη.
Υπάρχει όμως και επιστημονική απάντηση στην ερώτηση “Τι οδηγεί στην ευτυχία;”
Το 1938, ξεκίνησε η Μελέτη του Χάρβαρντ για την Ανάπτυξη Ενηλίκων (Harvard Study of Adult Development). Η έρευνα αυτή έχει παρακολουθήσει περισσότερους από 1300 εθελοντές για να καθορίσει τι κάνει τους ανθρώπους να ακμάζουν. Είναι η μεγαλύτερη μελέτη που έχει γίνει ποτέ για την ανθρώπινη ζωή και δεν έχει τελειώσει ακόμη, 86 χρόνια μετά.
Η δεκαετία του 1930 ήταν μια ασυνήθιστη περίοδος της ιστορίας, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ήταν η εποχή που οι άνθρωποι έβγαιναν από την Ύφεση, στις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Κάπου εκεί ξεκίνησε η έρευνά μας. Το μεγαλύτερο μέρος του δείγματος ήταν 724 συμμετέχοντες. Συνολικά, τα 2/3 των συμμετεχόντων προέρχονταν από το κέντρο της Βοστώνης, που ήταν η φτωχότερη γειτονιά της. Μάλιστα, υπήρξαν στους συμμετέχοντες και άτομα πολύ γνωστά σήμερα, όπως ο JFK. Ο Kennedy, ο 35ος πρόεδρος των ΗΠΑ που δολοφονήθηκε το ‘63. Μέχρι σήμερα έχουν συμπεριληφθεί σε αυτήν την έρευνα πάνω από 1300 άτομα, που συμπεριλαμβάνουν τα παιδιά και τις συζύγους των αρχικών συμμετεχόντων.
Σε όλους τους συμμετέχοντες έγιναν οι ίδιες ερωτήσεις με απώτερο στόχο το να διαπιστωθεί πώς βίωναν τις ζωές τους, για ποια πράγματα ανησυχούσαν, τι τους ενθουσίαζε, κάθε είδους προκλήσεις που αντιμετώπιζαν, τις σχέσεις τους με τους γονείς και τα παιδιά τους.
Κάθε δύο χρόνια, τα άτομα αυτά απαντούσαν σε εκτενή ερωτηματολόγια και τους γίνονταν τακτικές συνεντεύξεις. Μετά τα πρώτα 10 χρόνια των ερευνών, άρχισαν να γίνονται στους συμμετέχοντες και αιματολογικές εξετάσεις καθώς και εγκεφαλογραφήματα, ώστε να διαπιστωθεί τι συνέβαινε σε οργανικό επίπεδο.
Δεν θα σε ζαλίσω με τα πρακτικά των ερευνών. Αν θέλεις, μπορείς να διαβάσεις περισσότερα στα links που θα βρεις στις σημειώσεις του επεισοδίου. Θέλω εδώ να εστιάσουμε στα συμπεράσματα που βγήκαν μετά από 86 ολόκληρα χρόνια και εξαιρετικά ενδελεχείς αναλύσεις.
Τα συμπεράσματα της έρευνας για την ευτυχία
Το ένα πράγμα που είναι σταθερό και έχει φανεί να μας κρατά υγιείς με συνέπεια είναι οι σχέσεις. Οι καλές και ισορροπημένες σχέσεις με άτομα που μας καταλαβαίνουν και είναι εκεί για εμάς αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την υγεία μας – τόσο την ψυχολογική όσο και τη σωματική. Μας κρατούν πιο χαρούμενους και υγιέστερους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, και οδηγούν σε περισσότερη ευτυχία. Και αυτό επιβεβαιώνεται και από άλλες έρευνες, όπως εκείνες που αφορούν τις Μπλε Ζώνες – τις περιοχές του πλανήτη με τους μακροβιότερους υγιείς πληθυσμούς. Μία από αυτές, η δικά μας Ικαρία.
Είναι οι σχέσεις που οδηγούν σε μια καλή και χαρούμενη ζωή, και στην ευτυχία. Δεν είναι ούτε το αυτοκίνητο, ούτε η καριέρα, ούτε το ποσό που υπάρχει στον τραπεζικό μας λογαριασμό, ούτε ο ελεύθερός μας χρόνος. Οι σχέσεις οδηγούν στην ευτυχία.
Είναι η αίσθηση του ανήκειν, της προστασίας και της σύνδεσης που έχουμε ανάγκη από την πρώτη ως την τελευταία στιγμή της ζωής μας. Όταν αυτή χάνεται, χάνεται η αίσθηση ασφάλειας που χρειαζόμαστε. Όσα χρήματα κι αν έχουμε στην τράπεζα.
Μια και ανέφερα την Ικαρία, ήξερες ότι τα πανηγύρια αποσκοπούσαν στο να συγκεντρώνει η κοινότητα χρήματα που τα διέθετε στα μέλη που τα είχαν ανάγκη; Αυτό μου είπαν οι ντόπιοι όταν πήγα στο νησί. Σκέψου πόσο ασφαλής μπορείς να νιώσεις μέσα σε μια κοινότητα που είναι εκεί για σένα στα δύσκολα…
Μάλιστα, αυτό ήταν και το βασικό μου κίνητρο πίσω από τη δημιουργία του Growth Academy: Το γεγονός ότι επικρατεί όλο και περισσότερη μοναξιά στον κόσμο και το ότι οι άνθρωποι δυσκολευόμαστε όλο και πιο πολύ να βρούμε αυτήν την αίσθηση του ανήκειν, όπου οι άλλοι μας καταλαβαίνουν πραγματικά.
Οι σχέσεις μας μάς δίνουν μια ιδέα για το ποιοι είμαστε. Χτίζουμε την ταυτότητά μας μέσω της σχέσης μας με τους άλλους. Μας βοηθούν να φτάσουμε εκεί που θέλουμε. Κάνουν πρακτικά πράγματα για εμάς. Μας βοηθούν να βρούμε λύσεις σε προβλήματα όταν αντιμετωπίζουμε συναισθηματικές προκλήσεις ή να ηρεμήσουμε. Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι οι σχέσεις είναι απαραίτητες για ένα ευρύ φάσμα πραγμάτων που πρέπει να κάνουμε για να ευδοκιμήσουμε στον κόσμο.
Σκέψου όλες τις περιπτώσεις που αντιμετώπισες κάποια πρόκληση ή βρέθηκες σε κάποια πολύ στρεσογόνα κατάσταση. Προσωπικά, όταν αντιμετωπίζω μια πρόκληση, συζητώ με άτομα που εμπιστεύομαι και ξέρω ότι θα με καταλάβουν. Η συζήτηση από μόνη της πολλές φορές με βοηθά να βρω τη λύση που χρειάζομαι. Το σημαντικότερο όμως είναι η αναγνώριση και η συναισθηματική υποστήριξη.
Το άτομο στο οποίο απευθύνομαι μπορεί να βοηθήσει στην επικύρωση όσων αισθάνομαι ή ακόμα και να αμφισβητήσει ορισμένες από τις απόψεις μου.
Οι άνθρωποι μας βοηθούν να βγάλουμε άκρη και παρέχουν διάφορα είδη υποστήριξης που είναι απαραίτητα για να ευδοκιμήσουμε, ιδιαίτερα όταν βιώνουμε προκλήσεις.
Δύο ιστορίες ευτυχίας και δυστυχίας
Ας πάρουμε τις ιστορίες δύο ατόμων από την έρευνα του Χάρβαρντ. Και οι δύο ήταν εξαιρετικοί μαθητές καθώς μεγάλωναν. Ο ένας έγινε δάσκαλος κατά τύχη και ο άλλος δικηγόρος.
Ο πρώτος λοιπόν πήγε στο Χάρβαρντ με κύριο ενδιαφέρον το να γίνει συγγραφέας. Τότε όμως ξέσπασε ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος. Υπηρέτησε στο στρατό. Όσο υπηρετούσε, ο πατέρας του πέθανε. Στο τέλος της υπηρεσίας του, είχε κρατήσει άφθονες σημειώσεις για τις εμπειρίες του στο πεδίο της μάχης με σκοπό να γράψει για αυτές.
Όταν επέστρεψε όμως, έμαθε ότι η μητέρα του είχε τη νόσο του Parkinson. Γύρισε λοιπόν στη μικρή αγροτική περιοχή όπου είχε μεγαλώσει για να φροντίσει τη μητέρα του.
Έπιασε μια δουλειά εκεί κοντά ως καθηγητής ιστορίας σε ένα σχολείο. Κατέληξε να το κάνει αυτό για 50 χρόνια, έγινε σημαντικό μέλος της κοινότητας, βρήκε τον έρωτα της ζωής του και είχε την εκτίμηση της κοινότητας στην οποία ζούσε ως κάποιος στον οποίο μπορούσαν να οι άνθρωποι απευθυνθούν και που οι μαθητές του τον αγαπούσαν ως δάσκαλο. Ποτέ δεν κατάφερε όμως να πραγματοποιήσει το όνειρο τού να γίνει συγγραφέας.
Ας τον συγκρίνουμε με ένα άλλο άτομο στην έρευνα, που πέτυχε σε κάθε στάδιο της ζωής του. Σπούδασε επίσης στο Χάρβαρντ και πολέμησε. Μετά τον πόλεμο πήγε στη νομική, ήταν στην κορυφή της τάξης του και έγινε δικηγόρος με μεγάλη επιτυχία.
Σύμφωνα με κάθε συμβατικό πρότυπο βρισκόταν στην κορυφή του επαγγέλματός του, δίδασκε, ήταν κυβερνητικός σύμβουλος, και πολύ επιτυχημένος στην καριέρα του. Αλλά στην οικογενειακή του ζωή δυσκολευόταν. Δεν είχε άτομα κοντά του όπως ο δάσκαλος.
Ένιωθε απομονωμένος και δυσκολευόταν να συνδεθεί με άλλους, παρόλο που δούλευε συχνά με άλλα άτομα. Διέλυσε με πολλούς τρόπους τις σχέσεις τους κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Ο δάσκαλος ήταν ένα από τα πιο ευτυχισμένα άτομα στην έρευνα. Ο δικηγόρος ένα από τα πιο μοναχικά και λιγότερο ευτυχισμένα.
Σχέσεις, υγεία και ευτυχία
Από την έρευνα διαπιστώθηκε επίσης ότι δεν ήταν τα επίπεδα χοληστερόλης στη μέση ηλικία που προέβλεπαν το πώς θα γερνούσε κανείς, αλλά το πόσο ικανοποιημένος ήταν από τις σχέσεις του. Τα άτομα που ήταν πιο ικανοποιημένα από τις σχέσεις τους στα 50 ήταν τα πιο υγιή, τόσο ψυχικά όσο και σωματικά στην ηλικία των 80 ετών.
Οι πιο ευτυχισμένοι σύντροφοι – άνδρες και γυναίκες – ανέφεραν στα 80 τους ότι τις ημέρες που είχαν περισσότερο σωματικό πόνο, η διάθεσή τους παρέμενε το ίδιο χαρούμενη. Αλλά όταν οι άνθρωποι που βρίσκονταν σε δυστυχισμένες σχέσεις είχαν σωματικό πόνο, η διάθεσή τους επιδεινωνόταν δραματικά, προκαλώντας τους επιπλέον συναισθηματικό πόνο. Και στρες. Και γνωρίζουμε ήδη τι προκαλεί το στρες στην υγεία μας.
Υπάρχει έρευνα που δείχνει ότι οι πληγές μας επουλώνονται πιο γρήγορα όταν έχουμε πιο αρμονικές σχέσεις.
Ναι, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην καλή μας υγεία. Συγκεκριμένα, είναι άλλοι 5: Η τακτική φυσική άσκηση, οι καλές συνήθειες με έμφαση την αποχή από αλκοόλ και κάπνισμα, η στάση ζωής που περιλαμβάνει μηχανισμούς διαχείρισης για τα πάνω και τα κάτω της ζωής, η διατήρηση υγιούς βάρους.
Οι σχέσεις όμως είναι το κυρίαρχο που οδηγεί στην ευτυχία και την ευημερία.
Η μοναξιά και η απομόνωση σκοτώνουν. Το ξέρουμε διαισθητικά και πλέον το αποδεικνύει και η επιστήμη. Παρόλα αυτά, οι βασικές δεξιότητες που οδηγούν σε καλές σχέσεις με βάθος και ουσία δεν διδάσκονται στο σχολείο.
Δεν συνειδητοποιούμε το πραγματικό νόημα πίσω από τις λέξεις μας. Δεν ξέρουμε πώς να κάνουμε ερωτήσεις που να ενισχύουν τις φιλίες μας. Δυσκολευόμαστε να αφήσουμε στην άκρη τις πεποιθήσεις μας για να ακούσουμε και να καταλάβουμε πραγματικά τους άλλους. Δεν ξέρουμε πώς να στεκόμαστε δίπλα σε κάποιον που υποφέρει, όσο άβολο κι αν είναι.
Κι όμως, όλα αυτά αποτελούν δεξιότητες που δίνουν στις σχέσεις μας πραγματικές διαστάσεις. Από εκείνες που οδηγούν σε καλή υγεία, ευημερία, μακροζωία, ευτυχία.
Σώζουν ακόμα και ζωές.
Το καλό είναι ότι η ικανότητα να «βλέπεις» τους άλλους – και να τους κάνεις να νιώθουν σημαντικοί – αποτελεί δεξιότητα. Μέσα από αυτό μπορούν να αυξηθούν και τα δικά σου επίπεδα ευτυχίας και ευημερίας. Και όλα ξεκινούν από την ενσυναίσθηση.
Πώς να χτίσεις την ενσυναίσθηση
3 τρόποι για να την ενισχύσεις είναι οι εξής:
Θέατρο. Διάβασμα. Παρατήρηση.
Το θέατρο δεν οδηγεί τυχαία στην καλλιέργεια της ψυχής. Εκεί έχουμε την ευκαιρία να μπούμε «στα παπούτσια του άλλου», να δούμε διαφορετικές οπτικές και να τις κατανοήσουμε. Ως θεατές, αλλά πολύ περισσότερο ως ηθοποιοί. Το να πρέπει να μπεις σε έναν ρόλο οδηγεί στο να δεις τον κόσμο με τα δικά του μάτια. Και αυτό κρύβει τεράστια δύναμη.
Δεν λέω να μπεις στο Κρατικό. Γράψου σε μια θεατρική ομάδα.
Το διάβασμα λογοτεχνίας – όχι αστυνομικής – αλλά εκείνου του είδους που αποτυπώνει τα ψυχογραφήματα των χαρακτήρων, έχει φανεί πως οδηγεί σε μεγαλύτερη ενσυναίσθηση. Βιογραφίες, έργα όπως το Έγκλημα και Τιμωρία του Ντοστογιέφσκι, δυνατές ιστορίες με δυνατούς χαρακτήρες.
Απλή παρατήρηση των ανθρώπων γύρω σου. Ίσως αυτό να είναι και η πιο εύκολη πρακτική. Μπες σε ένα λεωφορείο και παρατήρησε τους άλλους ανθρώπους. Κοίτα τα πρόσωπά τους, παρατήρησε τη γλώσσα τους σώματός τους.
Η ικανότητά μας να «καθρεφτίζουμε» τις εκφράσεις των άλλων χτίζει περισσότερη ενσυναίσθηση, απλά και μόνο επειδή μέσα από το mirroring που κάνουμε χτίζουμε μια γέφυρα με τον εσωτερικό τους κόσμο.
Fun fact: Οι άνθρωποι που έχουν κάνει botox χάνουν σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα να ενσυναισθάνονται, λόγω του ότι το πρόσωπό τους δεν είναι πια σε θέση να «καθρεφτίσει» τις μικρο-εκφράσεις του απέναντι.
Διάλεξε ένα από τα παραπάνω και ξεκίνα. Παράλληλα, φρόντιζε να παρατηρείς τον εαυτό σου και να καταγράφεις τις αλλαγές που βλέπεις στο journal σου.
Ο ρόλος του journaling
Μέσα από την καταγραφή αποκτάς κάτι που λέγεται meta-awareness – στα Ελληνικά “meta-επίγνωση”. Πρόκειται για την ικανότητα να αποκτούμε επίγνωση του τί σκεφτόμαστε, πράγμα που αποτελεί χρήσιμη δεξιότητα καθώς μας βοηθά να κατευθύνουμε συνειδητά την προσοχή μας. Όσο καλύτεροι/ες γινόμαστε σε αυτό, τόσο πιο εύκολα επαναφέρουμε την προσοχή μας όταν διασπάται.
Παράλληλα, αυτή η ικανότητα μας καθιστά καλύτερους στο να σκεφτόμαστε και να λύνουμε προβλήματα. Και φυσικά, μας βοηθά στο να σπάμε μοτίβα συμπεριφοράς από το παρελθόν και να επιλέγουμε συνειδητά το πώς διαχειριζόμαστε τις καταστάσεις.
Το journaling είναι η καλύτερη πρακτική για να χτίσεις το meta-awareness σου. Και στο online course που έχω δημιουργήσει θα βρεις πρακτικές για να το πετύχεις πολύ στοχευμένα και μεθοδικά. Μπορείς να μάθεις περισσότερα γι’ αυτό στο link phyllisgabriel.com/no-bs.
Σε επόμενο επεισόδιο θα δούμε την επιστήμη της ευτυχίας από μια άλλη οπτική. Εκείνη που αφορά στους στόχους και την καθημερινότητά μας, το νόημα που βρίσκουμε σε όσα κάνουμε και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε.
Προς το παρόν, ελπίζω να σε προβλημάτισα αρκετά και να άρχισες να βλέπεις τις σχέσεις σου και τον χρόνο που τους δίνεις έστω και λίγο διαφορετικά. Κυριολεκτικά, εξαρτάται η ποιότητα της ζωής σου και η ευτυχία σου από αυτές.
Η αποστολή σου
Ο δικός μου τρόπος για να συμβάλλω σε αυτό είναι η κοινότητα του Growth Academy.
Αν είσαι ήδη μέλος, θα χαρώ να δω περισσότερα από σένα στο Κεντρικό Feed. Έλα μια βόλτα από εκεί, κάνε μια ανάρτηση και μοιράσου με τα υπόλοιπα μέλη κάτι μικρό που έγινε σήμερα και σε έκανε να χαμογελάσεις.
Αν δεν είσαι μέλος, γίνε. Το link που χρειάζεται να επισκεφθείς είναι το phyllisgabriel.com/academy.
***
Επιπλέον υλικό για την επιστήμη της Ευτυχίας
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
→ #53: Πώς κάνουμε φιλίες στη σημερινή εποχή; (Μετά τα 30)
***
ΜΠΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ
→ Γίνε εδώ μέλος του Growth Academy
***
ΟΤΑΝ ΕΙΣΑΙ ΕΤΟΙΜΟΣ/Η
Ανέβασε επίπεδο στην πρακτική σου και μάθε πώς να κάνεις journaling μεθοδικά (online course)
***
ΣΥΝΔΕΣΟΥ
Συνδέσου μαζί μου στο Instagram
Συνδέσου μαζί μου στο LinkedIn
***
ΔΕΙΞΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΣΟΥ
Άφησε ένα rating στο Apple Podcasts
Original Podcast Music by Alkis K
