«Προσπάθησε περισσότερο.»
Μια φράση που ακούγεται καθημερινά, στο σπίτι, στο σχολείο, στη δουλειά. Μια φράση που υποτίθεται πως μας σπρώχνει να πάμε παραπέρα.
Αλλά τι συμβαίνει όταν, αντί να εμπνέει, αρχίζει να μας εξαντλεί; Να μας κάνει να αμφιβάλλουμε για τον εαυτό μας;
Σε αυτό το επεισόδιο μιλάμε για το πιο ύπουλο μήνυμα που πήραμε ποτέ – εκείνο που λέει «προσπάθησε περισσότερο» και οδηγεί στο να νιώθουμε μονίμως ανεπαρκείς.
***
→ Μάθε για το “SMARTer” και παρακολούθησε το δωρεάν μάθημα
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ
→ #56: Πώς δίνω στους μαθητές μου κίνητρο για μάθηση
→ #61: Το πρόβλημα με το κίνητρο
ΟΤΑΝ ΕΙΣΑΙ ΕΤΟΙΜΟΣ/Η
→ Γίνε μέλος της κοινότητάς μας
ΣΥΝΔΕΣΟΥ
→ Συνδέσου μαζί μου στο Instagram
→ Συνδέσου μαζί μου στο LinkedIn
***
ΔΕΙΞΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΣΟΥ
Άφησε ένα rating στο Apple Podcasts
Transcript
Β’ Λυκείου, 1η ώρα, Ιστορία. Στην αίθουσα επικρατεί ησυχία, όπως κάθε πρώτη ώρα που οι περισσότεροι ακόμη νυστάζουμε. Προσωπικά, νιώθω σαν κοτόπουλο που, μερικοί έφηβοι που ήθελαν να σπάσουν πλάκα, του δώσανε να πιει τσίπουρο. Δεν πήγε καλά αυτό, αλλά δεν θα σου πω τώρα τι συνέβη. (true story – τη μοιράστηκε μαζί μου ένας φίλος – ταυτίστηκα με το κοτόπουλο) – η πρώτη ώρα είναι πάντα η χειρότερή μου.
Η καθηγήτρια, μια σγουρομάλλα κυρία με γυαλιά γύρω στα 45, με κοιτάζει διερευνητικά. Ξεροκαταπίνω. Πρόκειται να με εξετάσει. Το στομάχι μου σφίγγεται.
«Γαβριηλίδου, θέλεις να μας θυμίσεις τι συζητήσαμε στο προηγούμενο μάθημα;»
Ξεκινάω να μιλάω αλλά κάπου στη μέση της πρότασης χάνω τα λόγια μου. Παύση. Στο μυαλό μου απόλυτο κενό.
Δεν θυμάμαι τίποτα.
Την προηγούμενη μέρα αφιέρωσα πολλή ώρα στο μάθημα της Ιστορίας, παρόλα αυτά δεν θυμάμαι ούτε την πρώτη παράγραφο.
Η καθηγήτριά μου με κοιτάζει στα μάτια. Θέλω να ανοίξει η γη να με καταπιεί. Εύχομαι να ήμουν αόρατη.
Περνούν λίγα δευτερόλεπτα αλλά εμένα μου φαίνονται αιώνας. Η καθηγήτριά μου δεν σχολιάζει τίποτα, αλλά το βλέμμα της λέει τα πάντα.
«Χρειάζεται να προσπαθήσεις περισσότερο.»
Δεν χρειάζεται να το πει, το έχω ακούσει και άλλες φορές. Την απογοήτευσα για άλλη μια φορά.
Δεν είναι όμως αυτό το χειρότερο. Το χειρότερο είναι ότι απογοήτευσα για άλλη μια φορά τον εαυτό μου.
Θα σου πω στο τέλος του επεισοδίου τι ακολούθησε. Για τώρα, θέλω να εστιάσουμε σε μια φράση που πολλοί και πολλές από εμάς έχουμε ακούσει ουκ ολίγες φορές:
«Πρέπει να προσπαθήσεις περισσότερο.»
Το ακούς αυτό, και τότε, χωρίς να το ξέρεις, κάτι μέσα σου αλλάζει.
Δεν είναι απλώς μια παρατήρηση. Είναι το πρώτο βήμα για να δημιουργηθεί ένας εσωτερικός μηχανισμό ντροπής: Η αίσθηση ότι αν δεν τα καταφέρνεις, φταις εσύ.
Όχι το σύστημα. Όχι οι συνθήκες. Όχι η εξάντληση. Εσύ.
Και κάπως έτσι γεννιέται η φωνή στο κεφάλι σου:
«Δεν κάνεις αρκετά.»
«Δεν φτάνει αυτό.»
«Προσπάθησε περισσότερο.»
Πάμε λοιπόν να μιλήσουμε για αυτό το «Πρέπει να προσπαθήσεις περισσότερο.» και όλα όσα κρύβει από πίσω.
Φύγαμε για το επεισόδιο!
[Intro]
Τι σημαίνει λοιπόν πραγματικά η φράση «Προσπάθησε περισσότερο»;
Είναι μια φράση που μοιάζει αθώα και πολλές φορές τη λέμε για να ενθαρρύνουμε κάποιον. Στην πραγματικότητα όμως μεταφέρει πολύ ισχυρά υποσυνείδητα μηνύματα. Μερικά από αυτά είναι τα εξής και θα εξηγήσω τι ακριβώς κρύβει το καθένα:
Μήνυμα πρώτο: Το πρόβλημα είσαι εσύ.
Μήνυμα δεύτερο: Δεν θα σε βοηθήσω περισσότερο.
Μήνυμα τρίτο: Οι ανάγκες και οι δυσκολίες σου δεν έχουν χώρο εδώ.
Μήνυμα τέταρτο: Ακόμα και η εξάντληση είναι οκ, εφόσον φέρνει αποτέλεσμα.
Μήνυμα πέμπτο: Η αποτυχία είναι προσωπική σου ευθύνη.
Πάμε λοιπόν να δούμε τι σημαίνει το καθένα από αυτά.
Το πρόβλημα είσαι εσύ.
Στην ουσία, αυτό σημαίνει ότι δεν σου λέμε να δεις τι δυσκολεύει τη δουλειά σου, τη μάθησή σου ή το έργο σου. Σου λέμε ότι εσύ είσαι το εμπόδιο. Και πώς μπορούμε να το μεταφράσουμε αλλιώς; Αν ήσουν πιο ικανός ή ικανή, τότε θα τα είχες καταφέρει. Αλλά δεν είσαι.
Το δεύτερο μήνυμα: «Δεν θα σε βοηθήσω περισσότερο»
Είναι συχνά ένας τρόπος να αποφύγει κάποιος –είτε είναι δάσκαλος, είτε προϊστάμενος, ακόμα και γονιός δυστυχώς– την ευθύνη να εμπλακεί πιο ουσιαστικά. Αυτό που υπονοείται είναι το «εγώ δεν φταίω, εσύ είσαι αυτός ή αυτή που δεν προσπαθεί αρκετά».
Το τρίτο μήνυμα: «Οι ανάγκες και οι δυσκολίες σου δεν έχουν χώρο εδώ»
Είτε είναι μαθησιακές δυσκολίες, ψυχολογική πίεση ή εξωτερικοί παράγοντες, τα απορρίπτουμε όλα. Αυτό που υπονοείται είναι πως δεν πρέπει να μιλάς για εμπόδια, απλώς να δουλέψεις περισσότερο.
Το τέταρτο μήνυμα: «Η εξάντληση είναι εντάξει, εφόσον φέρνει αποτέλεσμα»
Εξιδανικεύει την επιμονή, το hustle culture, αυτή την κουλτούρα της υπερ-προσπάθειας, ακόμα και αν οδηγεί σε burnout. Υπονοείται ότι η αξία σου μετριέται από την αντοχή σου –όχι από την ισορροπία στη ζωή ή τις ικανότητές σου– αλλά από τις ώρες που αφιερώνεις.
Το πέμπτο μήνυμα: «Η αποτυχία είναι προσωπική σου ευθύνη»
Σβήνει από τη συζήτηση όλα τα κακά εκπαιδευτικά ή εργασιακά περιβάλλοντα. Υπονοείται πως όσοι πετυχαίνουν είναι απλά εκείνοι που προσπαθούν περισσότερο. Αν δεν πετυχαίνεις, τότε απλά δεν προσπαθείς αρκετά. Και πάλι, το πρόβλημα είσαι εσύ.
Ας πάρουμε το παράδειγμα του Γιάννη.
Ο Γιάννης είναι 12 ετών και αγαπάει πολύ τις ιστορίες, αλλά δυσκολεύεται πολύ στο να γράφει. Κάθε έκθεση είναι γι’ αυτόν ένα μαρτύριο. Ένα πρωινό, ο δάσκαλος τον βλέπει να γράφει λίγα και του λέει μπροστά σε όλη την τάξη:
«Μη βαριέσαι Γιάννη, προσπάθησε περισσότερο».
Ο Γιάννης όμως δεν είναι τεμπέλης. Έχει δυσλεξία, η οποία δεν έχει διαγνωστεί.
Αυτό το «προσπάθησε περισσότερο» αλλάζει τον τρόπο που βλέπει τον εαυτό του. Δεν είναι η τελευταία φορά που θα το ακούσει. Αντί να ζητήσει βοήθεια, μαθαίνει να προσποιείται πως δεν τον νοιάζει. Και στα 16 του σταματάει να γράφει εντελώς.
Το αποτέλεσμα; Δεν έμαθε ποτέ να αναζητά τρόπους να βελτιωθεί. Έμαθε να ντρέπεται.
Υπάρχουν βαθύτερες αιτίες πίσω από αυτό.
Τα βαθύτερα αίτια πίσω από το «προσπάθησε περισσότερο»
Πρώτον, τα παιδαγωγικά πρότυπα που εστιάζουν στο αποτέλεσμα και όχι στη διαδικασία. Σε αυτά τα συστήματα, οι άνθρωποι εκπαιδεύονται να κάθονται πολλές ώρες και να κάνουν επαναλαμβανόμενη δουλειά, χωρίς δημιουργικότητα, σκέψη, ή κριτική ικανότητα. Στην ουσία, εκπαιδεύονται για τη βιομηχανική εποχή – που έχει περάσει. Στον 21ο αιώνα απαιτούνται πολύ διαφορετικές δεξιότητες.
Οι μαθητές δεν μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν και να βελτιώνονται. Μαθαίνουν μόνο το αν πέτυχαν ή όχι. Αυτό γίνεται το μοναδικό κριτήριο αξιολόγησης. Έξω και η βαθμοθηρία: «Δεν τα πήγες καλά» σημαίνει «δεν προσπάθησες αρκετά».
Έπειτα υπάρχουν συστημικά προβλήματα, στην εκπαίδευση και την εργασία. Υπάρχει έλλειψη υποστήριξης και κατάλληλων μεθόδων. Δεν δημιουργούμε δομές βοήθειας. Απλώς απαιτούμε περισσότερα. Τα περιβάλλοντα αυτά ταυτίζουν την αξία του ατόμου μόνο με την παραγωγικότητα και την αντοχή του –τίποτα άλλο.
Και τέλος, η εσωτερίκευση της αποτυχίας ως προσωπικό ελάττωμα. Αυτό το μεταδίδει μία γενιά στην άλλη. Το σύστημα το τροφοδοτεί. Μαθαίνουμε ότι αν αποτύχουμε, φταίμε εμείς. Όχι το πλαίσιο, η μέθοδος ή οι συνθήκες. Μαθαίνουμε να ντρεπόμαστε για την αποτυχία.
Δεν τα λέω αυτά για να ενθαρρύνω το να κατηγορούμε τα πάντα έξω από εμάς. Αντίθετα, λέω ότι χρειάζεται να πάρουμε την ευθύνη να αλλάξουμε. Να καταλάβουμε πως έχουμε πολύ περισσότερες δυνατότητες απ’ ό,τι νομίζουμε –και να αλλάξουμε πρώτα σε ατομικό επίπεδο, μετά σε συλλογικό.
Να αλλάξουμε νοοτροπία. Να δούμε την αποτυχία σαν βήμα εξέλιξης, που μας μαθαίνει πώς να γίνουμε καλύτεροι και πώς να πετύχουμε περισσότερα. Να ξεριζώσουμε τις απαρχαιωμένες αντιλήψεις που μας κρατούν πίσω.
Τέλος, υπάρχει η τελειομανία και η κουλτούρα της υπεραπόδοσης, της υπερ-προσπάθειας – το γνωστό hustle culture, που διαδίδεται και στα social media. Η κοινωνία μας επιβραβεύει την εξάντληση, την ονομάζει επαγγελματισμό ή πάθος.
Αλλά δεν κερδίζεις τίποτα εξαντλώντας τον εαυτό σου. Όσο κι αν αγαπάς τη δουλειά σου, αν δεν ξεκουράζεσαι, χάνεις την παραγωγικότητα, την υγεία και τη δημιουργικότητά σου.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η Μαρία.
Η Μαρία εργάζεται για πρώτη φορά σε startup. Οι απαιτήσεις είναι πολλές. Μένει ως τις 10 το βράδυ για εβδομάδες. Κοιμάται 4-5 ώρες. Δεν έχει ζωή.
Ένα πρωί, ο εργοδότης της ζητάει ένα report. Δεν πρόλαβε να το κάνει, έχει συνέχεια νέα καθήκοντα. Εκείνος της λέει:
«Αν δεν μπορείς, προσπάθησε παραπάνω».
Η Μαρία τον κοιτά αποσβολωμένη. Δεν ζητά βοήθεια. Δεν αντιδρά. Ξυπνά με άγχος, δεν τρέφεται καλά, δεν ξεκουράζεται. Τρώει μπροστά στον υπολογιστή.
Κάθε φορά που δεν αντέχει, θυμάται πως «πρέπει να προσπαθήσει περισσότερο».
Τον τέταρτο μήνα παθαίνει κρίση πανικού στο μπάνιο του γραφείου. Τη μέρα που παραιτείται, σκέφτεται: «Λυπάμαι που δεν άντεξα».
Όχι ότι το σύστημα ήταν σκληρό, αλλά ότι η ίδια ήταν αδύναμη. Ότι η ίδια έχει το πρόβλημα.
Η φράση «προσπάθησε περισσότερο» έγινε το προσωπικό της στίγμα. Αλλά το burnout και η κρίση πανικού δεν ήρθαν από έλλειψη προσπάθειας. Ήρθαν από υπερπροσπάθεια –χωρίς όρια.
Και δες πώς όλο αυτό ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Το μαθαίνουμε από το σχολείο. Και όταν βρεθούμε σε τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα, δεν αμφισβητούμε το status quo. Αντίθετα, αμφισβητούμε τον ίδιο μας τον εαυτό.
Λυπόμαστε που εμείς οι ίδιοι δεν αντέξαμε. Θεωρούμε ότι έχουμε εμείς το πρόβλημα.
Τι χρειάζεται λοιπόν για να αλλάξει η νοοτροπία του «προσπάθησε περισσότερο»;
Αρχικά, χρειάζεται να μάθουμε να εστιάζουμε σε εκείνο που έχει πραγματική ουσία. Να αρχίσουμε να χτίζουμε αυτογνωσία. Να ξεμάθουμε το «αν προσπαθήσεις αρκετά, τότε όλα λύνονται». Γιατί δεν λύνονται όλα με σκληρή δουλειά.
Αν ήταν έτσι, θα υπήρχαν πολύ περισσότεροι δισεκατομμυριούχοι στον πλανήτη.
Αντί να λέμε λοιπόν «προσπάθησε περισσότερο», χρειάζεται να αρχίσουμε να ρωτάμε – για να γνωρίζουμε τον εαυτό μας, έτσι:
Τι είναι αυτό που δεν λειτούργησε εδώ;
Τι άλλο χρειάζεται να γίνει;
Επίσης είναι σημαντικό το να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα όριά μας.
Η ξεκούραση και η παύση είναι κομμάτια της παραγωγικότητας. Δεν είναι εχθροί της. Είναι σημαντικό το να ξεκουραζόμαστε, το να κοιμόμαστε καλά για να είμαστε σε θέση να αποδίδουμε, να έχουμε διαύγεια και να είμαστε παραγωγικοί.
Πώς μπορείς να είσαι διαυγής, να είσαι παραγωγικός, να αποδίδεις όταν το μυαλό σου είναι μόνιμα θολό;
Προσωπικά, σε όλες εκείνες τις φάσεις που είμαι στα όρια του burnout ή που μπορεί να το έχω πάθει, αυτό που αισθάνομαι είναι ότι το μυαλό μου βράζει, τηγανίζεται. Ξέρω, φαίνεται αστείο, αλλά αυτή είναι η αίσθηση που έχω. Ότι μέσα στο κεφάλι μου, στην ουσία έχει ανέβει η θερμοκρασία και κοντεύει το μυαλό μου να εκραγεί.
Είναι απαραίτητο λοιπόν να μάθουμε πως αν ρωτήσουμε, αν δοκιμάσουμε να εργαστούμε ή να μάθουμε αλλιώς, αν ξεκουραστούμε, τότε μπορούμε να συνεχίσουμε.
Και ότι αυτό είναι ok — και όχι απλά ok. Είναι απαραίτητο, θεμιτό και προαπαιτούμενο.
Επίσης χρειάζεται να αλλάξουμε τη γλώσσα που χρησιμοποιούμε και τα μηνύματα που περνάμε με αυτή τη γλώσσα. Να αρχίσουμε να αντικαθιστούμε την ενοχή και την τροπή που μπορεί να αισθάνονται τα άτομα και εμείς οι ίδιοι, με ενσυναίσθηση και αυτοσυμπόνια. Να μάθουμε να κάνουμε παύσεις και να ρωτάμε τι είναι αυτό που δεν λειτουργεί εδώ.
Να αποφεύγουμε το «προσπάθησε περισσότερο» και να αρχίσουμε να το αντικαθιστούμε με το «έλα να δούμε τι πήγε στραβά και πώς μπορείς να στηριχτείς, να βοηθηθείς καλύτερα». Στο τέλος του επεισοδίου θα σου δώσω μερικές εναλλακτικές προτάσεις που μπορούμε όλοι να λέμε από εδώ και πέρα και να αλλάξουμε αυτή την αρνητική νοηματοδότηση που έχει η γλώσσα μας.
Επίσης, είναι απαραίτητο να προσδιορίσουμε διαφορετικά την αποτυχία.
Δεν αποτελεί το τέλος του κόσμου. Αντιθέτως, είναι φυσικό και πολύτιμο κομμάτι της μάθησης και της εξέλιξης. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί ένδειξη ανικανότητας. Και φυσικά, αυτό πάει πακέτο με το να θυμηθούμε ότι η υποστήριξη και το να ζητάμε βοήθεια δεν υποδηλώνει σε καμία περίπτωση αδυναμία.
Αντιθέτως, οι άνθρωποι εξελισσόμαστε καλύτερα μαζί.
Το να προσπαθείς να τα καταφέρεις μόνος σου και να τα κάνεις όλα, δουλεύοντας απλά πιο σκληρά, το μόνο αποτέλεσμα που έχει είναι να απομονώνεσαι, να περιορίζεσαι, να εξαντλείσαι και τελικά να καταφέρνεις πολύ λιγότερα από αυτά που θα μπορούσες να καταφέρεις.
Μια διαφορετική ιστορία
Μια τελευταία και διαφορετική ιστορία από τις προηγούμενες είναι εκείνη της Ελένης.
Η Ελένη πηγαίνει στη Δευτέρα Λυκείου και δυσκολεύεται πολύ να λύσει προβλήματα φυσικής. Ένα πρωί, στην αρχή της χρονιάς, σηκώνεται στον πίνακα και παγώνει. Δεν ξέρει πώς να πάει παρακάτω την άσκηση. Νιώθει τα βλέμματα των συμμαθητών της και θέλει να εξαφανιστεί.
Ο καθηγητής της όμως δεν της λέει «προσπάθησε περισσότερο». Αντιθέτως, τη ρωτάει: Από ποιο σημείο και μετά δεν σου βγαίνει η άσκηση; Τι είναι αυτό που σε μπλοκάρει; Θέλεις να το σπάσουμε σε κομμάτια;
Έπειτα το συζητούν στην τάξη. Εντοπίζουν με τη βοήθεια του καθηγητή τα σημεία που δυσκολεύουν και άλλους μαθητές. Ο καθηγητής δείχνει στους μαθητές πώς να σπάνε το πρόβλημα σε κομμάτια και τους εξηγεί πώς χρειάζεται να σκέφτονται.
Η Ελένη καταλαβαίνει καλύτερα την άσκηση και καταφέρνει να λύσει το πρόβλημα.
Το σημαντικότερο μάθημα που παίρνει όμως είναι ότι το να δυσκολεύεται κάποιες φορές είναι φυσιολογικό και δεν δείχνει σε καμία περίπτωση αδυναμία ή ανικανότητα.
Χρόνια μετά, θυμάται ακόμα τον καθηγητή της με ευγνωμοσύνη. Στο τέλος της χρονιάς δεν είχε μάθει απλά φυσική, αλλά το να μην φοβάται το μπλοκάρισμα, να μην φοβάται τις δυσκολίες.
Οι λέξεις μας έχουν τεράστια δύναμη. Αυτές είναι που καθορίζουν και αντανακλούν τη στάση και τη συμπεριφορά μας. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, βοήθησαν μια μαθήτρια να εμπιστευτεί τον καθηγητή της και τον εαυτό της. Δύο πράγματα απαραίτητα για αποτελεσματική μάθηση.
Το μήνυμα εδώ είναι πως όταν αλλάζει η προσέγγιση του δασκάλου, αλλάζει ολόκληρη η νοοτροπία του μαθητή. Και όχι μόνο του δασκάλου. Σε έρευνες έχει φανεί ότι το ίδιο συμβαίνει τόσο σε μαθησιακά όσο και σε εργασιακά περιβάλλοντα.
Προτείνω σε αυτό το σημείο λοιπόν να ακούσεις το επεισόδιο 56 με τίτλο «Πώς δίνω στους μαθητές μου κίνητρο για μάθηση». Δεν έχει σημασία που μιλάμε για μάθηση και για μαθητές.
Ακριβώς τα ίδια πράγματα μπορούν να ισχύσουν αν είσαι εργοδότης και θέλεις να δώσεις κίνητρο στους εργαζόμενους.
Μερικές φράσεις λοιπόν που μπορούμε να χρησιμοποιούμε αντί για το «προσπάθησε περισσότερο» είναι οι εξής, και αποτελούν φράσεις που κρύβουν πίσω τους έναν αναπτυξιακό τρόπο σκέψης και νοοτροπία εξέλιξης:
- Θες να δούμε μαζί τι ακριβώς σε δυσκολεύει;
- Ίσως χρειάζεσαι διαφορετική προσέγγιση, όχι περισσότερη προσπάθεια.
- Πάμε να βρούμε ποια είναι αυτή η προσέγγιση.
- Πού νιώθεις ότι μπλοκάρεις;
- Μήπως χρειάζεται πρώτα να ξεκουραστείς και έπειτα να δοκιμάσεις ξανά;
Όλες αυτές οι φράσεις ενισχύουν την αυτοεικόνα του ατόμου και σε καμία περίπτωση δεν το κάνουν να αισθάνεται ότι κάνει κάτι λάθος ή ότι έχει κάποιο πρόβλημα.
Αντιθέτως, εστιάζουν στην προσπάθεια, στον πειραματισμό, στην εξέλιξη και στη μάθηση. Δημιουργούν κύκλους ανατροφοδότησης που μας βοηθούν να εντοπίσουμε τα τυφλά μας σημεία ή τα σημεία στα οποία δυσκολευόμαστε, για να δουλέψουμε πάνω σε αυτά και να πετύχουμε περισσότερα.
Μερικά πρακτικά βήματα που θα σε βοηθήσουν με τη δική σου προσωπική αυτογνωσία – ειδικά αν κι εσύ κυκλοφορείς με αυτή τη φωνή στο κεφάλι σου που λέει «προσπάθησε περισσότερο» – είναι τα εξής:
Πρώτα, αναγνώρισε πότε λες αυτή τη φράση ή κάποια παραλλαγή της στον εαυτό σου. Κάνε μια παύση και ρώτα:
Είναι αλήθεια ότι δεν προσπαθώ αρκετά;
Και αφού το σκεφτείς, άρχισε να αλλάζεις τη γλώσσα που χρησιμοποιείς:
- Προσπαθώ ήδη. Τι άλλο χρειάζεται;
- Τι μπορώ να κάνω διαφορετικά;
- Ποια προσέγγιση θα με βοηθήσει περισσότερο;
- Υπάρχει κάτι που χρειάζεται να μάθω για να κάνω τη ζωή μου πιο εύκολη;
- Μήπως χρειάζομαι βοήθεια ή κάποια άλλη οπτική;
Όλες αυτές οι ερωτήσεις σταματούν το μοτίβο του «πρέπει να προσπαθήσω περισσότερο» – που οδηγεί στη σκέψη ότι «άρα δεν προσπαθώ αρκετά».
Και τι συμβαίνει όταν σκεφτόμαστε έτσι; Το μυαλό μας σταματά να αναζητά λύσεις και αποδέχεται την κατάσταση ως έχει: «Χρειάζεται να προσπαθώ περισσότερο γιατί δεν είμαι αρκετά ικανός».
Όταν λοιπόν σκεφτόμαστε έτσι, μπλοκάρουμε τη δημιουργικότητά μας και την ικανότητά μας να σκεφτούμε διαφορετικά και να βρούμε λύσεις.
Καθώς σπας αυτό το μοτίβο αλλάζοντας τον εσωτερικό μονόλογο, αλλάζει και ο τρόπος που αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου και τον κόσμο. Και με την ίδια λογική, μπορείς να υποστηρίξεις διαφορετικά τα παιδιά, τους φοιτητές ή τους συνεργάτες σου.
Κάτι ακόμα πολύ σημαντικό: δεν πρέπει επ’ ουδενί να εξιδανικεύουμε την εξάντληση.
Αυτό είναι συνταγή για αποτυχία. Γιατί όταν, για παράδειγμα, σε μια επιχείρηση εργάζονται άνθρωποι με καμένα λάδια, με 4-5 ώρες ύπνου τη μέρα και πολλές υπερωρίες, τα αποτελέσματα που θα δει αυτή η επιχείρηση σε βάθος χρόνου θα είναι πολύ χαμηλότερα από εκείνα που θα μπορούσε να έχει αν οι εργαζόμενοι ήταν ξεκούραστοι και ευχαριστημένοι. Και αν αναζητούσαν πάντα καλύτερους τρόπους να κάνουν τη δουλειά τους – αντί απλώς να δουλεύουν περισσότερο.
Η δική μου ιστορία
Στη δική μου ιστορία, εύχομαι να εμφανιζόταν κάπου εκεί στη Δευτέρα Λυκείου ένας καθηγητής όπως αυτός της Ελένης. Να μου έλεγε ότι υπάρχει καλύτερος τρόπος και ότι δεν είναι όλα αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς.
Από παιδί, μου ήταν αδύνατο να παπαγαλίσω και να θυμάμαι ολόκληρα κεφάλαια. Κάπου στην Α’ Λυκείου άρχισα να το χάνω και σταμάτησα να προσπαθώ. Οι βαθμοί μου άρχισαν να πέφτουν, όπως ήταν φυσικό, γιατί είχα αρχίσει να πιστεύω πως δεν ήμουν αρκετά έξυπνη.
Αν τότε μου έλεγες ότι μερικές δεκαετίες μετά θα δίδασκα σε άλλους πώς να μαθαίνουν και να απομνημονεύουν, δεν θα σε πίστευα.
Μερικές φορές όμως, η ανάγκη μας οδηγεί σε πράγματα που δεν περιμέναμε ότι θα συμβούν.
Άρχισα να μαθαίνω πώς λειτουργεί και μαθαίνει ο εγκέφαλος από ανάγκη – αρχικά για να βοηθήσω τους μαθητές μου στα γερμανικά. Βοήθησα όμως και τον εαυτό μου.
Το 2017 ανέβηκα για πρώτη φορά στη σκηνή, μπροστά σε περισσότερα από 200 ζευγάρια μάτια, για να δώσω μια ομιλία που κράτησε σχεδόν δύο ώρες.
Χωρίς σημειώσεις, χωρίς κάποια παρουσίαση, χωρίς κανένα απολύτως βοήθημα,
Αυτή η ομιλία άλλαξε τελείως τον τρόπο που έβλεπα τον εαυτό μου. Από το άτομο που δυσκολευόταν να θυμηθεί μερικές παραγράφους, έγινα το άτομο που θυμάται αμέτρητες πληροφορίες και μπορεί να μιλάει για αυτές δημόσια και να βοηθάει άλλους ανθρώπους.
Χωρίς τη Meta-Μάθηση δεν θα ήμουν εδώ τώρα. Ξέρεις γιατί;
Επειδή στον πυρήνα της μεταμάθησης υπάρχει το εξής μήνυμα:
Ότι υπάρχει καλύτερος τρόπος να μαθαίνουμε. Εκείνος που λέει ότι δεν χρειάζεται να προσπαθούμε περισσότερο, αλλά να σκεφτόμαστε διαφορετικά και να δουλεύουμε έξυπνα.
Και φυσικά, υπάρχουν εργαλεία. Πρακτικά, απλά στην εφαρμογή, με χειροπιαστά και άμεσα αποτελέσματα.
Το πρόβλημα του «προσπάθησε περισσότερο» είναι συστημικό. Μαθαίνουμε να λειτουργούμε έτσι από παιδιά και μεταφέρουμε την ίδια νοοτροπία στον εργασιακό μας χώρο, είτε ως εργαζόμενοι, είτε ως εργοδότες.
Δεν χρειάζεται όμως να είναι έτσι.
Τα εργαλεία για να αλλάξει το απαρχαιωμένο σύστημα
Τα εργαλεία για να αλλάξουμε αυτό το σύστημα υπάρχουν. Αυτά τα εργαλεία διδάσκω στο Online Course “SMARTer”.
Σε βοηθώ να αφήσεις πίσω την κουλτούρα του «προσπάθησε περισσότερο» και να αρχίσεις να μαθαίνεις και να εργάζεσαι έξυπνα και αποδοτικά. Ακόμα και να αντιμετωπίσεις την αναβλητικότητά σου.
Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα και να πάρεις μια γεύση μέσα από ένα δωρεάν μάθημα, μπορείς να γραφτείς στο phyllisophies.gr/smarter. Για ευκολία, θα το βρεις πάνω-πάνω στις σημειώσεις αυτού του επεισοδίου.
Και κάπου εδώ τελειώσαμε.
Αν σου άρεσε αυτό το επεισόδιο, μοιράσου το με κάποιον που αγαπάς. Μου κάνεις έτσι το καλύτερο κομπλιμέντο που υπάρχει για τη δουλειά μου και συγχρόνως με βοηθάς να βοηθήσω ακόμα περισσότερους ανθρώπους.
Στις σημειώσεις του επεισοδίου θα βρεις και όλα τα links που ανέφερα, καθώς και κάποια έξτρα αν δεν θέλεις να ψάχνεις.
Και κάνε και ένα review με όσα αστέρια θέλεις στην εφαρμογή που ακούς το podcast. Δεν κοστίζει απολύτως τίποτα και βοηθάει την εκπομπή άπειρα.
Μέχρι την επόμενη φορά, θυμίσου: υπάρχει πάντα καλύτερος τρόπος και είμαστε εδώ για να τον βρούμε μαζί.
Γεια χαρά!
