Είναι η ντροπή που νιώθει κάποιος που είναι εξαρτημένος από το φαγητό. Η ντροπή που συνοδεύει όλα αυτά τα χρόνια κάθε του υπερφαγικό επεισόδιο, αποτελεί αιτία και αποτέλεσμα αυτού ταυτόχρονα.
Ξεκινάει σιγά σιγά από πολύ νεαρή ηλικία, εκεί που τίποτα δεν έχει αποκτήσει ακόμα νόημα και είναι όλα πιθανά. Εκεί που μπορεί κανείς να αγνοήσει οποιαδήποτε συμπεριφορά ή να τη χρωματίσει δίνοντάς της είτε θετική είτε αρνητική χροιά. Ό,τι κι αν γίνει τελικά, θα γράψει σε υποσυνείδητο επίπεδο.
Η αόρατη βαλίτσα της εξάρτησης
Είναι σα να έχει κανείς μαζί του πάντα μια αόρατη βαλίτσα και να τη γεμίζει με αόρατα μπαγκάζια, που δε μπορεί να ξεφορτωθεί. Αναμνήσεις, εμπειρίες, σχόλια, συναισθήματα. Όλα χωράνε στη βαλίτσα. Μόνο που σε κανέναν δεν αρέσει να βγάζει πράγματα από εκεί και να τα αφήνει πίσω κι έτσι αναπτύσσει μηχανισμούς άμυνας για να το αποφύγει. Η βαλίτσα όμως γεμίζει όλο και περισσότερο και γίνεται όλο και πιο βαριά.
Εκείνος που είναι εξαρτημένος από το φαγητό στρέφεται ακριβώς εκεί, στο φαγητό. Θα μπορούσε να στραφεί στο τσιγάρο, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά. Στρέφεται όμως στο φαγητό. Όλες οι εξαρτήσεις λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο, έχουν την ίδια επίδραση στον εγκέφαλο και απαιτούν την ίδια αντιμετώπιση.
Το κοινωνικό στίγμα της εξάρτησης
Κάποιες είναι λιγότερο αποδεκτές κοινωνικά και άλλες είναι μέσα στην κουλτούρα μας κι έτσι περνούν απαρατήρητες. Αυτό που κάνουν στην ψυχή, όμως, είναι ακριβώς το ίδιο. Έχουν τη δύναμη να τη σακατέψουν, να καταστρέψουν την αυτοπεποίθηση οποιουδήποτε, να τον κάνουν να αισθανθεί πως δεν είναι αρκετός, πως δε μπορεί να ανταπεξέλθει, πως δεν έχει τον έλεγχο της ζωής του.
Είναι η ντροπή που δε θέλει κανείς να αισθανθεί και τρώει για να καλύψει το αρνητικό συναίσθημα δημιουργώντας ένα εφήμερο θετικό. Και καταλήγει να είναι η ίδια η εξάρτηση συγχρόνως λύση του προβλήματος που δεν έχει μάθει κανείς να αντιμετωπίζει αλλιώς.
“Θα φας κι άλλο;”
“Πρέπει να χάσεις βάρος!”
“Μα, πώς γίνεται να πεινάς ακόμα;”
“Δε μπορείς να το φορέσεις αυτό, δε σου κάνει.”
“Πάχυνες;”
“Είσαι χοντρή! Ποιος θα γυρίσει να σε κοιτάξει;”
Ξεπερνώντας την ντροπή – Αποδέξου τον εαυτό σου
Αυτά και άλλα πολλά μπορούν να πυροδοτήσουν τον μηχανισμό άμυνας και από ένα σημείο και μετά δεν έχει σημασία αν στο λέει κάποιος άλλος ή το λες ο ίδιος στον εαυτό σου. Σημασία έχει να μην αφεθείς στο να νιώσεις τη ντροπή, μην τυχόν και χάσεις τα μπαγκάζια σου.
Ίσως πολλά από τα μπαγκάζια αυτά να μην τα αναγνωρίζεις πια γιατί δεν τα θυμάσαι, αλλά δεν έχει σημασία. Σημασία έχει το συναίσθημα που αποτελεί για όλα κοινό παρονομαστή και γίνεται κάθε φορά πιο ισχυρό. Η ντροπή. Σε κάνει να πιστεύεις πως είσαι κακός, δεν είσαι αρκετός, δεν ανήκεις.
Και έχει εισχωρήσει τόσο βαθιά που πλέον πιστεύεις οποιοδήποτε αρνητικό σχόλιο έχει ειπωθεί ποτέ για σένα.
Από την άλλη, η ντροπή είναι και εκείνο που μπορεί να σε βγάλει από αυτήν την κατάσταση. Δεν υπάρχει άλλη οδός παρά μέσα από αυτήν. Η ίδια η εξάρτηση δεν είναι μόνο βιολογική αλλά και ψυχολογική. Με το να απέχεις απλά από την ουσία που την πυροδοτεί και τη θρέφει δεν το λύνεις μόνιμα. Χρειάζεται να γίνει πολύ πιο βαθιά δουλειά από αυτό.
Κατανοώντας και αντιμετωπίζοντας τον εθισμό στο φαγητό
Πρέπει να βρεις όλα εκείνα που πυροδοτούν μέσα σου το συναίσθημα εκείνο που σε κάνει να συνεχίζεις να τρως, να καπνίζεις, να πίνεις… Πρέπει να τα εντοπίσεις όλα και να αναπτύξεις πιο υγιείς μηχανισμούς άμυνας και πρέπει πάνω απ’όλα να αφεθείς στο ίδιο το συναίσθημα. Αν δεν επιτρέψεις στον εαυτό σου να το αισθανθεί, η βαλίτσα δεν θα αρχίσει ποτέ να αδειάζει.
Εκείνοι που δεν το βιώνουν δε μπορούν να καταλάβουν κι εκείνοι που το ζουν ντρέπονται να μιλήσουν γι’αυτό. Το να κρύβεσαι όμως δεν αποτελεί λύση, απλά διαιωνίζει το πρόβλημα. Πόσοι δεν είναι εκείνοι γύρω μας που κρύβονται στις σκιές και όσες φορές ίσως τόλμησαν να το κάνουν θέμα πήραν μια απάντηση του τύπου “παν μέτρον άριστον”;
Δεν υπάρχει μέτρο στο μυαλό του εξαρτημένου. Είναι ή όλα ή τίποτα. Δε μπορείς να πεις σε κάποιον εξαρτημένο από την ηρωίνη πως θα κάνει χρήση μια φορά την εβδομάδα ή το μήνα και πως μπορεί να έχει cheat day. Γιατί να το πεις σε κάποιον με τροφική εξάρτηση;
Υπερνικώντας τη ντροπή του εθισμού στο φαγητό
Τη ντροπή πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς και για να το κάνει πρέπει να ξεπεράσει τον εαυτό του και να ζητήσει βοήθεια. Από κάποιον ειδικό, από ανθρώπους που βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις, από το κοινωνικό του δίκτυο.
Δεν είναι ντροπή το να είναι κανείς εξαρτημένος.
Ντροπή είναι όλες εκείνες οι κοινωνικές δομές, οι προκαταλήψεις και τα ταμπού που τον φτάνουν στο σημείο να ντρέπεται γι’αυτό και να μην τολμά να ζητήσει βοήθεια ή να πιστέψει πως υπάρχει λύση.
Η βαλίτσα είναι γεμάτη από τέτοια, αλλά, όπως κάθε βαλίτσα, μπορεί να αδειάσει και να ξαναγεμίσει με κάτι άλλο. Όπως σε κάθε άλλη περίπτωση, όμως, πρέπει κανείς να επιλέξει πρώτα το ταξίδι και τον προορισμό.
