Η στοχοθεσία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Κάθε νέα αρχή φέρνει μαζί της αέρα ανανέωσης και νέους στόχους. Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουμε ήδη κατά νου τους επόμενους. Κάποιον επαγγελματικό ή προσωπικό στόχο. Κάτι που θέλουμε να αλλάξουμε ή να βελτιώσουμε στη ζωή μας.
Τι συμβαίνει όμως με όλους εκείνους τους στόχους που ξεκινούν με πολλή όρεξη και ενέργεια, για να καταλήξουν ανολοκλήρωτοι;
Τι συμβαίνει όταν χάνουμε το κίνητρο ή όταν αρχίζει η ζωή να μπαίνει στη μέση και να μη μας επιτρέπει να προχωρήσουμε;
Υπάρχουν μερικά σημαντικά λάθη που κάνουμε κατά τη στοχοθεσία και αξίζει να τα έχουμε υπόψη την επόμενη φορά που θα θέλουμε να θέσουμε κάποιον στόχο. Ειδικά αν αυτός ο στόχος μοιάζει σημαντικός για εμάς, θα χρειαστεί να σκεφτούμε σε πολύ μεγαλύτερο βάθος από εκείνο που έχουμε συνηθίσει.
Δεν αρκεί ένας στόχος να είναι «έξυπνος» και να ταιριάζει στην οικολογία μας, αν και αυτά τα δύο είναι προαπαιτούμενα για να μπορέσουμε να πετύχουμε αυτό που θέλουμε. Και θα δούμε παρακάτω τι πηγαίνει συνήθως στραβά με αυτά τα δυό.
Όχι. Ένας στόχος για να πετύχει χρειάζεται πολύ περισσότερη σκέψη και ανάλυση από όση νομίζουμε. Δεν αρκεί να πεις «Θέλω να βγάλω μέσα στο προσεχές έτος το Χ ποσό» ή «Θέλω να αποκτήσω τη φυσική κατάσταση που απαιτείται να για τρέξω σε μαραθώνιο». Ακόμα κι αν ακολουθήσεις όλα τα βήματα της SMART στοχοθέτησης, το πιθανότερο είναι πως θα έχεις παραλείψει κάτι άλλο, πολύ πιο σημαντικό. Και μάλλον θα απαντάς προχωρώντας τα λάθος ερωτήματα.
Πάμε λοιπόν να δούμε μερικά μεγάλα λάθη που κάνουμε κατά τη στοχοθεσία. Ίσως όσα θα μοιραστώ εδώ σε βάλουν σε σκέψεις και σε βοηθήσουν να κάνεις από εδώ και πέρα καλύτερες επιλογές. Επιλογές που να αυξάνουν κατακόρυφα τις πιθανότητες να πετύχεις ενώ παράλληλα όσα πετυχαίνεις έχουν πραγματική ουσία για σένα.
Προτείνω το εξής: Αφιέρωσε λίγο χρόνο σε κάθε ένα point και σκέψου πώς μπορεί να σε βοηθήσει να σκεφτείς όσα θέλεις να κάνεις με τρόπο που να φέρει το αποτέλεσμα που επιθυμείς, ενώ παράλληλα όσα κάνεις ταιριάζουν στη ζωή σου και το πώς θέλεις να ζεις.
Στόχοι εκτός σχεδίου
Ένα πρώτο μεγάλο λάθος είναι ότι ξεκινάμε δίχως να έχουμε πραγματικό σχέδιο για τη ζωή μας. Εκείνο που έχουμε συνήθως είναι ένα πλάνο δράσης, ή και περισσότερα. Έχουμε μια ασαφή εικόνα για το μέλλον, παραπάνω επιρροές απ’ ότι θα έπρεπε από το περιβάλλον, και μια αίσθηση αβεβαιότητας που επιλέγουμε να αγνοούμε. Με λίγα λόγια;
Δεν ξέρουμε τι κάνουμε και γιατί. Επιλέγουμε απλά στόχους που φαίνονται καλοί και ελπίζουμε για το καλύτερο.
Ποιο είναι το πρόβλημα εδώ;
Δεν έχουμε απαντήσει μερικά πολύ σημαντικά πυρηνικά ερωτήματα:
Ποιος επιλέγω να είμαι; Τι κάνω; Γιατί;
Ξέρω τι μπορεί να σκέφτεσαι τώρα… Ότι αυτά τα ερωτήματα είναι δύσκολο να απαντηθούν και ότι παραείναι μεγάλα και βαθιά.
Δεν λέει κανένας να βρεις όλες τις απαντήσεις με τη μία. Άλλωστε, είναι αδύνατον κάτι τέτοιο. Η αυτογνωσία όμως είναι σημαντική σε κάθε μας απόφαση, από τις πιο μικρές στις πιο μεγάλες. Μπορεί να μην είναι άμεσα εμφανής η επίδραση που έχει μια απόφαση παρμένη δίχως αυτογνωσία, αλλά σε βάθος χρόνου όλοι/ες έχουμε βιώσει τις αρνητικές της επιπτώσεις:
Χρόνος που χάθηκε. Ευκαιρίες που δεν αξιοποιήθηκαν. Όνειρα που δεν κυνηγήσαμε. Καταστάσεις που μας κράτησαν πίσω. Επιλογές για τις οποίες μετανιώνουμε.
Γιατί είναι τόσο σημαντικά αυτά τα ερωτήματα, λοιπόν;
Επειδή μας βοηθούν αφενός να κάνουμε όσο πιο συνειδητές επιλογές γίνεται και αφετέρου να έχουμε κίνητρο εκ των έσω για όσα κάνουμε. Το εσωτερικό κίνητρο άλλωστε είναι αυτό που οδηγεί στο να μπορούμε να επιμένουμε σε βάθος χρόνου, ακόμα κι όταν η αρχική όρεξη για δράση έχει εξαφανιστεί. Είναι αυτό που οδηγεί στο να συνεχίζουμε ακόμα κι όταν βρισκόμαστε μπροστά σε δυσκολίες, και να βρίσκουμε λύσεις εκεί που οι άλλοι ίσως τα παρατούσαν.
Στόχοι εκτός οικολογίας
Πρώτα απ’ όλα, τι σημαίνει οικολογία; Πρόκειται για το σύνολο της ζωής μας – τις σχέσεις μας, την αυτοφροντίδα μας, τον ελεύθερό μας χρόνο και όσα κάνουμε σε αυτόν, την εργασία μας, τον ύπνο μας, τη διατροφή μας… Όλα αυτά απαιτούν χρόνο και, αν δεν φροντίσουμε ο στόχος που θα θέσουμε να ταιριάζει σε αυτήν την οικολογία με τρόπο που να μην τη διαταράσσει, οι πιθανότητες να πετύχουμε θα είναι εναντίον μας.
Κάτι που επιβαρύνει περισσότερο από οτιδήποτε αυτήν την οικολογία, μαζί με την ψυχοσυναισθηματική και ενίοτε σωματική μας υγεία, είναι το ότι δεν θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους. Θέλουμε πολλά και τα θέλουμε ΤΩΡΑ, δίχως να υπολογίζουμε πόσο χρόνο μπορεί να χρειαζόμαστε πραγματικά.
Ναι, μπορείς να δουλεύεις από το πρωί ως το βράδυ για να πετύχεις τον μεγαλεπίβολο στόχο που έχεις θέσει. Με τι κόστος όμως;
Και κάτι ακόμα… Στο να σεβόμαστε την οικολογία μας ανήκει και το να επιλέγουμε συνειδητά και ρεαλιστικά το πόσους στόχους μπορούμε να κυνηγήσουμε παράλληλα. Αν ανήκεις στους ανθρώπους που παίζουν εξαιρετικό τέτρις με τον χρόνο του και βρίσκουν πάντα τρόπο να τα βολέψουν όλα, συγχαρητήρια. Πόσο βιώσιμο, όμως, είναι αυτό σε βάθος χρόνου;
Αυτό που ξεχνάμε να υπολογίσουμε
Κάτι πολύ σημαντικό που ξεχνάμε να συνυπολογίσουμε κατά τη στοχοθεσία είναι ο χρόνος για χαρά, παιχνίδι και diffuse. Με λίγα λόγια, ο χρόνος που θα αφιερώνουμε στον εαυτό μας και στο να χαλαρώνουμε πραγματικά. Οι ώρες που περνάς μπροστά στην τηλεόραση ή με το να σκρολάρεις στα social media δεν προσμετρώνται στο πραγματικό diffuse. Είναι μεν διασκέδαση, αλλά η πραγματική αποσυμπίεση έχει άλλη ποιότητα.
Κάνουμε diffuse όταν περνάμε χρόνο στη φύση ή κάνοντας κάποια δημιουργική δραστηριότητα. Πρόκειται για εκείνες τις ενασχολήσεις που σε αφήνουν με γεμάτες μπαταρίες, με ενέργεια και διάθεση «να κατακτήσεις τον κόσμο» και μυαλό καθαρό και διαυγές. Και όχι, δεν αρκεί να κάνεις diffuse μια φορά την εβδομάδα – στην καλύτερη περίπτωση. Χρειάζεται να έχεις προγραμματισμένο χρόνο για diffuse κάθε μέρα. Έστω και για λίγα λεπτά.
Ένα παράδειγμα θα ήταν το να βγαίνεις και να περπατάς για 10-20 λεπτά χωρίς το κινητό σου. Να δίνεις στον εαυτό σου χρόνο για αποσυμπίεση μακριά από την ένταση της καθημερινότητας. Πόσο συχνά το κάνεις αυτό συνειδητά, με την επίγνωση ότι σου δίνει τη δυνατότητα να αποδίδεις πραγματικά εκεί που μετράει;
Αφήνουμε το feedback ανεκμετάλλευτο
Το ακούμε συχνά: Το feedback είναι εξαιρετικά σημαντικό για την πρόοδο και την εξέλιξή μας σε οποιονδήποτε τομέα. Είναι το ένα πράγμα που μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίζουμε τυφλά σημεία, να κάνουμε βελτιώσεις και να προχωράμε πιο γρήγορα και αποτελεσματικά σε εκείνα που μας ενδιαφέρουν.
Δύο είναι τα προβλήματα που εντοπίζω εδώ:
Δεν κάνουμε ανασκόπηση και αξιολόγηση των διαδικασιών που ακολουθούμε αρκετά συχνά.
Ίσως το αφήνουμε για μια φορά τον μήνα ή για όποτε το θυμόμαστε. Το feedback όμως είναι κάτι που αξίζει να κοιτάμε σε καθημερινό επίπεδο. Ακόμα καλύτερα: Το feedback είναι κάτι που αξίζει τον δικό του χρόνο μέσα στην καθημερινότητά μας. Είναι καλό να έχουμε διαδικασίες σε τακτική βάση ώστε να βάζουμε τα πράγματα κάτω συνειδητά και να αξιολογούμε τι πήγε καλά, τι δεν πήγε καλά και τι μπορούμε να μάθουμε από αυτό.
Και έχοντας πει αυτό, πάμε στο δεύτερο σημαντικό λάθος που κάνουμε σε ότι αφορά το feedback:
Νομίζουμε ότι το feedback κρύβεται μόνο στα αρνητικά.
Δεν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε να μάθουμε τόσο από εκείνα που δεν πηγαίνουν καλά όσο και από εκείνα που πηγαίνουν ρολόι. Θα τολμήσω, μάλιστα, να πω ότι υποτιμάμε σε τεράστιο βαθμό το feedback που μας προσφέρουν όσα πηγαίνουν ρολόι.
Αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι ότι προσπαθούμε να βελτιώσουμε όλα εκείνα τα σημεία στα οποία ξέρουμε ότι δεν είμαστε και τόσο καλοί/ές. Προσπαθούμε να γινόμαστε καλύτεροι κάνοντας focus στις αδυναμίες μας. Και αυτό βγάζει νόημα, μέχρι να αρχίσεις να το βλέπεις αλλιώς…
Πώς θα άλλαζε η ζωή και η καθημερινότητά σου, όμως, αν από εδώ και πέρα φρόντιζες να αξιολογείς και εκείνα που πηγαίνουν καλά και τους λόγους για τους οποίους πηγαίνουν καλά; Πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα, αν άρχιζες να εστιάζεις περισσότερο στο να γίνεσαι καλύτερη/ος σε εκείνα που ήδη είσαι καλός/ή;
Αφήνω εδώ αυτόν τον προβληματισμό, δίχως ανάλυση. Νομίζω πως αυτό το ερώτημα από μόνο του είναι αρκετό για να κάνει τα γρανάζια του μυαλού σου να δουλέψουν διαφορετικά και να σε οδηγήσουν σε μέρη που δεν είχες σκεφτεί ότι μπορούσες να πας.
Δεν εστιάζουμε στο 20% μας
Το παραπάνω κατ’ εμέ συνδέεται άμεσα με το γεγονός ότι δεν έχουμε μάθει να εστιάζουμε σε εκείνο το 20% που φέρνει το 80% των αποτελεσμάτων. Ο κανόνας 80/20 είναι μία εξαιρετική στρατηγική και δεν είναι τυχαίο το ότι είναι ευρέως διαδεδομένος σε κάθε τομέα. Το θέμα είναι, πόσοι και πόσες από εμάς τον εφαρμόζουμε πραγματικά;
Εκείνο που παρατηρώ μετά λύπης είναι ότι επικρατεί η τάση του συγκεντρωτισμού: Προσπαθούμε να τα κάνουμε όλα, να είμαστε μέσα σε όλα. Με τι κόστος όμως; Πόσο μπορείς να εστιάσεις σε κάτι, να πας σε βάθος και να το κάνεις πραγματικά καλά, τη στιγμή που μέσα στο μυαλό σου επικρατεί πόλεμος ανάμεσα σε δεκάδες πράγματα που διεκδικούν την προσοχή σου;
Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία, φίλε/η μου, και ξεκινάει με το να αρχίσεις να απαντάς τις δύσκολες ερωτήσεις που ανέφερα παραπάνω, να αρχίσεις να σέβεσαι την οικολογία σου, να μάθεις να αξιοποιείς πραγματικά το feedback, και να αρχίσεις να εστιάζεις σε εκείνο το 20% που έχει νόημα κάθε φορά.
There you go! Αυτά είναι μερικά από τα μεγαλύτερα λάθη που κάνουμε όταν θέτουμε στόχους. Τα επέλεξα επειδή θεωρώ ότι αποτελούν πράγματα που δεν συζητάμε συνήθως. Συνήθως μένουμε στην επιφάνεια των στόχων και της χρησιμότητας τού αποτελέσματός τους. Εκείνο που χρειάζεται να αρχίσουμε να κάνουμε, όμως, είναι το να μάθουμε να εστιάζουμε στο ripple effect που μπορούν να έχουν σε βάθος χρόνου και στο πώς επηρεάζουν το ηχόχρωμα της ίδιας της ζωής μας στο σύνολό της.
Να θυμάσαι:
Όσα κάνεις σήμερα επηρεάζουν με τον Α ή Β τρόπο τον εαυτό σου και τη ζωή σου 20, 30, 40 χρόνια μετά. Τίποτα δεν μένει ασύνδετο και όλα όσα επιλέγεις να κάνεις – ή να μην κάνεις – συνθέτουν τη μελωδία της ζωής σου.
Σε τι βαθμό φροντίζεις μέχρι σήμερα να είναι αυτή η μελωδία κάτι που χαίρεσαι να ακούς;
