Το παραδέχομαι. Είμαι εθισμένη.
Είμαι τρομερά εθισμένη και μερικές φορές δυσκολεύομαι να ξεκολλήσω.
Θαρρώ πως αυτό δεν είναι μόνο δικό μου πρόβλημα όμως… Κάτι μου λέει πως το ίδιο εθισμένος, αν όχι, περισσότερο, είσαι κι εσύ.
Δε μιλώ για κάποια ουσία από εκείνες τις λευκές που σε κάνουν να βλέπεις ροζ ελέφαντες και πράσινα ανθρωπάκια. Μιλώ για εκείνη την “ουσία” που καταλαμβάνει το μυαλό και μας τρώει αμέτρητες ώρες καθημερινά… Την τεχνολογία και το καταστρεπτικό της παράγωγο: την υπερπληροφόρηση.
Είμαι διαρκώς καλωδιωμένη και τσεκάρω τα πάντα. Facebook, Instagram, το blog, τη σελίδα… Φφφ… Μόνο που τα έγραψα κουράστηκα.
Είμαι τόσο συνδεδεμένη με την τεχνολογία γύρω μου που πρέπει κάθε φορά πολύ συνειδητά να μου υπενθυμίζω να κλείνω τα πάντα για να μπορέσω να χαλαρώσω, να διαβάσω, να γράψω, να γίνω δημιουργική, να θυμάμαι περισσότερα. Μάλιστα, έχω ανακαλύψει μερικά εκπληκτικά applications τώρα τελευταία που ενισχύουν την “αδύναμή μου θέληση” όταν είμαι κουρασμένη και εξαντλημένη και το μόνο που θέλω -αντί να πάω να κοιμηθώ- είναι να δω ένα (δύο, τρία, τέσσερα, πέντε) επεισόδια από κάποια αγαπημένη μου σειρά…
Φταίει η έλλειψη πειθαρχίας;
Βέβαια, όλο αυτό δεν έχει να κάνει με το ότι εγώ ή εσύ έχουμε αδύναμη θέληση και έλλειψη πειθαρχίας. Το θέμα είναι βιολογικό και ως τέτοιο οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε.
Βλέπεις, το μυαλό ψάχνει την ευχαρίστηση παντού. Φροντίζει μάλιστα να παράγει μόνο του τις κατάλληλες ορμόνες για να μας κρατά κολλημένους σε εκείνα που θέλει πολύ να κάνει. Η ορμόνη που εδώ αποτελεί τη… ρίζα του κακού είναι η ντοπαμίνη. Ντοπαμίνη – Ντόπα. Καταλαβαίνεις τον συσχετισμό. Μέσα σ’όλα, αυτή η κατά τ’άλλα χρήσιμη ουσία μας οδηγεί στη υπερπληροφόρηση.
Το θέμα είναι πως η βιολογία μας είναι προγραμματισμένη για να μας κάνει να αδημονούμε για πράγματα που μας προκαλούν ευχαρίστηση και μας κάνουν καλό (βλέπε φαγητό, σεξ κτλ.), αλλά δεν ξέρει πότε κάτι είναι πραγματικά καλό, ώστε να διαχωρίσει τις αρνητικές συνήθειες που μπορούν να μας βλάψουν από τις άλλες, τις καλές. Έτσι, όταν είμαστε στο Facebook ή κάπου αλλού και εμφανίζεται αυτή η πολυπόθητη ειδοποίηση, στο μυαλό εκκρίνεται ποσότητα ντοπαμίνης που μας κάνει να θέλουμε κι άλλο. Αν λοιπόν δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο αρνητικό είναι αυτό και πόσα όμορφα πράγματα μας στερεί, μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο διαρκούς αναμονής και ατέρμονου σκρολαρίσματος. Περιμένουμε κάτι να χτυπήσει για να πάρουμε τη δόση μας, ακριβώς όπως συμβαίνει με τα ναρκωτικά, τη ζάχαρη, το αλκοόλ…
Η τεχνολογία, παρά τα ατελείωτα καλά της, μας δίνει μια ψευδή αίθηση του ανήκειν και μας κάνει στην πραγματικότητα να απομονωνόμαστε, να χάνουμε χρόνο και να χαλάμε και τα μάτια μας. Παρεμπιπτόντως, υπάρχει έρευνα που απέδειξε πως η διαρκής εναλλαγή φωτός από εναλλαγή οθονών μπορεί να προκαλέσει μόνιμη εγκεφαλική βλάβη. Αλλά αυτό δεν είναι της παρούσης.
Πώς “έχασα” για λίγο επαφή με τον κόσμο…
Πριν λίγες μέρες συνέβη κάτι που με έκανε να καταλάβω πόσο σημαντικό είναι το να απέχω κάποιες μέρες συνειδητά από τα social, τον υπολογιστή ή και το κινητό μου και την υπερπληροφόρηση στην οποία με οδηγούν.
Είχα πάει ένα πεμπτιάτικο βράδυ στο αγαπημένο biscottocoffee+, όπου συχνά πυκνά έχω τη χαρά να ανεβαίνω στο stage και να μιλάω για τη δουλειά μου και όλα εκείνα που αγαπώ να κάνω και, αφού παρακολούθησα την εκδήλωση που έτρεχε και είδα φίλους και γνωστούς που πολύ εκτιμώ, έφυγα χωρίς… το κινητό μου.
Κατάλαβα πως έλειπε αφού έφτασα στο σπίτι. Στην αρχή σκέφτηκα πως το έχασα κάπου στον δρόμο και έκανα μια βόλτα μήπως και το βρω. Μετά πήρα μια βαθιά ανάσα και αποφάσισα πως το κινητό μου είναι κάπου ασφαλές, έστειλα ένα μήνυμα σε δυο φίλες που πιθανό να το έβρισκαν και πήγα για ύπνο.
Πέρασα όλη την επόμενη μέρα άνευ και συνειδητοποίησα πόσο απορροφημένη με κρατά τούτο το μαραφέτι που, παρά τα θετικά του, έχει γίνει προέκταση του χεριού μου-σου-μας.
Είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω τον κόσμο γύρω μου, να μιλήσω με φίλους πιο ελεύθερα, να παρακολουθήσω πολύ ενδιαφέρουσες ομιλίες χωρίς να κυνηγάω να τραβήξω βίντεο ή να βγάλω φωτογραφίες χάνοντας τη στιγμή. Πέρα από όλα αυτά, το μυαλό μου είχε περισσότερο χώρο να σκεφτεί, να απολαύσει και να… θυμάται τη ζωή.
Αποχή από την υπερπληροφόρηση
Πήρα λοιπόν μια απόφαση… Αποφάσισα πως μια φορά την εβδομάδα θα απέχω από όλα και θα ζω έξω από οθόνες και δίκτυα. Έχω άλλωστε τα δικά μου δίκτυα από ανθρώπους που εκτιμώ και αγαπώ και που οι συζητήσεις μαζί τους με βοηθούν να βλέπω τον κόσμο αλλιώς και να γίνομαι πιο δημιουργική.
Βλέπεις, η δημιουργικότητα δεν έρχεται όταν ο νους είναι μονίμως απασχολημένος και βάλλεται διαρκώς από υπερπληροφόρηση. Χρειάζεται χώρο, διασκέδαση και παιχνίδι για να φέρει τα δώρα της. Ο χώρος αυτός είναι πολύτιμος για το μυαλό, αν θέλουμε να αξιοποιήσουμε όλες τις εμφανείς αλλά και τις κρυμμένες του δυνατότητες. Με το να βάλλεται διαρκώς από πληροφορίες κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να συμβεί.
Εμείς που προλάβαμε την εποχή πριν τα κινητά και το ίντερνετ-σε-κάθε-γωνιά ίσως το θυμόμαστε. Ευκαιρία να δημιουργήσουμε οι ίδιοι τις συνθήκες για καλύτερη και πιο ποιοτική δημιουργική σκέψη. Πέρα από το δημιουργικό κομμάτι βέβαια, θα ανακαλύψεις πως η μνήμη σου αρχίζει να λειτουργεί καλύτερα. Είναι αδύνατον για το μυαλό να καταχωρίσει πληροφορίες όταν δεν έχει τον απαραίτητο χρόνο και χώρο να τις επεξεργαστεί.
Το πραγματικό πρόβλημα με την υπερπληροφόρηση
Το κυριότερο πρόβλημα της “αδύναμης” μνήμης είναι το γεγονός πως δε ζούμε στο τώρα. Όλα αυτά τα gadget, οι υποχρεώσεις και τα άγχη που μας απασχολούν καθημερινά δε μας αφήνουν να έχουμε την προσοχή μας στραμμένη στη στιγμή.
Πώς περιμένεις έτσι να θυμάσαι κάτι που στην πραγματικότητα δεν έζησες; Αφού ήσουν νοητικά απών.
Πώς είναι δυνατόν να το θυμάσαι αργότερα;
Είναι αυτό που λέμε “πέρασε και δεν άγγιξε”. Η τεχνολογία, παρ’ότι έχει αμέτρητα θετικά και αλλάζει τη ζωή μας προς το καλύτερο, έχει και το αρνητικό του να μας βγάζει εκτός στιγμής και να μη μας επιτρέπει να ζήσουμε πραγματικά.
Προτείνω, λοιπόν, το εξής: δοκίμασε να “χάσεις” κι εσύ μια φορά το κινητό σου και κράτα απόσταση από οποιαδήποτε οθόνη σε απομακρύνει από την πραγματική ζωή έστω για ένα εικοσιτετράωρο. Παίξε με τα παιδιά σου, βγες μια βόλτα στη φύση με τους φίλους σου ή και μόνος, άκου μουσική ή ζωγράφισε κάτι.
Θα εκπλαγείς από το πόσες ιδέες θα έρθουν από το πουθενά και πόσο πιο ανάλαφρος και ελεύθερος θα νιώσεις.
Θα εκπλαγείς από το πόσο περισσότερα θα θυμάσαι και πόσο καλύτερα θα νιώσεις γι’αυτό.
Τελικά, το κινητό μου ήταν πράγματι ασφαλές με μία από τις φίλες μου. Ο κόσμος δεν καταστράφηκε και είχα την ευκαιρία να αναπνεύσω και να χαλαρώσω από τον διαρκή βομβαρδισμό από πληροφορίες. Επίσης, έζησα τη μέρα τελείως διαφορετικά απ’ ότι συνήθως και σίγουρα έχει χαραχτεί ανεξίτηλα στη μνήμη μου.
Δοκίμασέ το και γράψε μου για την εμπειρία σου. Είμαι σίγουρη πως θα το χαρείς και ίσως ακόμα να εκπλαγείς με τα αποτελέσματα.
Χαίρομαι που είσαι εδώ και διάβασες το άρθρο μέχρι τέλους. Για περισσότερες τεχνικές που θα σε βοηθήσουν να αποκτήσεις καλύτερη μνήμη και να εστιάσεις σε εκείνα που έχουν πραγματική σημασία, μπορείς να ξεκινήσεις από εδώ.