Η αυθυποβολή είναι ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία, με την προϋπόθεση να τη χρησιμοποιούμε προς όφελός μας. Μπορεί να αποτελέσει τον ισχυρότερό μας σύμμαχο ή τον μεγαλύτερο εχθρό μας και είναι στο χέρι μας να μάθουμε να την αξιοποιούμε κατάλληλα.
Όλοι/ες μας βρισκόμαστε υπό την επήρεια διάφορων «προγραμμάτων» που τρέχουν στο υποσυνείδητό μας. Πολλές φορές τρέχουν μέσω της αυθυποβολής, και καθορίζουν – χωρίς να το επιλέγουμε συνειδητά – τη ζωή μας.
«Έχω μεγάλο πρόβλημα.»
«Δεν μπορώ να μάθω.»
«Δεν πετυχαίνω τους στόχους μου.»
«Δεν θυμάμαι όσα μαθαίνω.»
«Δεν είμαι αρκετά έξυπνος/η.»
Τα παραπάνω είναι μόνο μερικά από τα πράγματα που ακούω συχνά.
Όλα ξεκινούν από τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τα πράγματα. Γι’ αυτό και η αυθυποβολή παίζει καθοριστικό ρόλο, καθώς αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο με το οποίο εγκαθιστούμε τα «προγράμματα» που «τρέχουν» στο υποσυνείδητό μας.
Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε αυτό το ισχυρότατο εργαλείο προς όφελός μας. Μείνε μαζί μου μέχρι το τέλος του άρθρου και θα φύγεις από εδώ με σημαντικές γνώσεις για την αυθυποβολή και τη χρήση της, καθώς και μια τεχνική που θα σε βοηθήσει να βάλεις τα πράγματα σε τάξη.
Ο μεγάλος μου φόβος
Ίσως αυτό που θα πω να μη σε αφορά, αλλά είχα για πολλά χρόνια έναν μεγάλο φόβο απέναντι στον οδοντίατρο. Για την ακρίβεια, είχα αυτόν τον φόβο από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου.
Ο λόγος ήταν κάποια περιστατικά από την παιδική μου ηλικία. Περιστατικά που με έκαναν να σκεφτώ και να πιστέψω πως ο οδοντίατρος μπορούσε να προκαλέσει τεράστιο πόνο.
Λόγω του ότι είχα συνδέσει τον οδοντίατρο με πολύ έντονο πόνο, τόσο σωματικό όσο και ψυχολογικό, κάθε φορά που έστω σκεφτόμουν την επίσκεψη στο οδοντιατρείο υπέφερα. Με λίγα λόγια, ενίσχυα την ήδη υπάρχουσα πεποίθηση με περισσότερη αρνητική ενέργεια.
Μέχρι που αυτό έφτασε να γιγαντωθεί μέσα μου και να μου είναι αδύνατον έστω και να περάσω έξω από οδοντιατρείο χωρίς να αισθανθώ άσχημα.
Αν δεν έχεις ζήσει ποτέ κάτι ανάλογο, υποθέτω πως τα παραπάνω φαντάζουν στο μυαλό σου υπερβολές. Όλο και κάτι θα φοβάσαι πολύ, όμως… Προσπάθησε να αναγάγεις όσα είπα παραπάνω στο δικό σου «πρόβλημα».
Κάποια στιγμή αποφάσισα πως είχε πια έρθει η ώρα να εφαρμόσω τα εργαλεία μου στον εαυτό μου για να λύσω το συγκεκριμένο θέμα μέσα μου. Άλλωστε, ο οδοντίατρος είναι ζήτημα υγείας και το λογικό μου κομμάτι ήξερε πως δεν μπορούσα να φοβάμαι μια ζωή και να τρέμω πριν από κάθε επίσκεψη.
Εγκατέστησα λοιπόν ένα καινούργιο πρόγραμμα που είναι ωφέλιμο και δεν μου προκαλεί δυσάρεστα συναισθήματα. Το πρόγραμμα είναι το εξής:
Κάθε φορά που πηγαίνω στον οδοντίατρο αισθάνομαι μεγάλη χαρά και ανακούφιση.
Παράλληλα, δούλεψα και το τραύμα που είχε προκαλέσει την αρχική φοβία. Βλέπεις, όσο αποτελεσματικά κι αν είναι κάποια εργαλεία όπως η αυθυποβολή, το τραύμα παραμένει τραύμα. Αποτελεί τη ρίζα του προβλήματος και όσο αυτό δεν επουλώνεται, όποια λύση κι αν βρίσκουμε παραμένει παροδική.
Όταν ήρθε η ώρα για την πρώτη επίσκεψη, λοιπόν – μετά τον προγραμματισμό – το σώμα μου αντέδρασε. Βλέπεις, όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα που συσσωρεύονται με τα χρόνια σωματοποιούνται, δηλαδή αποθηκεύονται κάπου στο σώμα. Αν θέλουμε να αλλάξουμε οποιοδήποτε πρόγραμμα, χρειάζεται πρώτα να εκτονωθούν.
(Εδώ μπαίνει και όλη η δουλειά με το τραύμα στην εξίσωση.)
Ακόμα και τότε, όμως, ένιωθα ένα τεράστιο βάρος να φεύγει από πάνω μου και αφέθηκα.
Από τότε και μετά οι επισκέψεις μου στην οδοντίατρο έγιναν πολύ πιο ευχάριστες. Δεν θα πω ότι δεν αγχώνομαι καθόλου, αλλά σίγουρα δεν τρέμω πια κάθε φορά στη σκέψη, ούτε βιώνω την επίσκεψη ως τραυματικό γεγονός.
Η ρίζα του «κακού»
Όλα ξεκινούν από και τελειώνουν με το Mindset.
Το Mindset δεν είναι τίποτα άλλο από το σύστημα των πεποιθήσεών μας. Είναι εκείνο το σύστημα μέσα από το οποίο τρέχουν όλα τα προγράμματα που καθορίζουν τις ζωές μας και μας οδηγούν στο να κάνουμε όσα κάνουμε.
Ένας σημαντικός τρόπος για να γίνει η εγκατάσταση των προγραμμάτων αυτών είναι η αυθυποβολή και ξεκινάει κάπως έτσι:
Κάνουμε μια σκέψη. Έπειτα, με την επανάληψη, αρχίζουμε να πιστεύουμε τη σκέψη αυτή, δηλαδή αυθυποβαλλόμαστε. Κάθε που τη σκεφτόμαστε πείθουμε εαυτόν ακόμα περισσότερο και αισθανόμαστε τα ανάλογα συναισθήματα. Βλέπουμε εικόνες με διάφορα σενάρια στο μυαλό μας.
(Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως το υποσυνείδητο σκέφτεται με εικόνες και συναισθήματα, όχι με λέξεις.)
Ως επακόλουθο αρχίζουν να συμβαίνουν ή αρχίζουμε να βλέπουμε πράγματα που την επιβεβαιώνουν. Η σκέψη μετατρέπεται σε μιαν αλήθεια για εμάς, ακόμα κι αν δεν ισχύει για κανέναν άλλο. Πιστεύουμε σε αυτήν τόσο που, ασυναίσθητα, καθορίζουμε την συμπεριφορά μας με βάση αυτήν.
Σε αυτό το στάδιο η αυθυποβολή μας έχει μετατραπεί σε πεποίθηση και φαίνεται πολύ δύσκολο να αλλάξει, διότι αποτελεί για εμάς πραγματικότητα.
Το αν είναι θετική ή αρνητική για τη ζωή μας δεν έχει καμία σημασία. Εκείνο που έχει σημασία είναι πως έχουμε συντονιστεί με αυτό το πιστεύω και φιλτράρουμε τα πάντα μέσα από αυτό.
Το βέβαιο είναι πως μπορούμε μέσα από την αυθυποβολή ακόμα και να αρρωστήσουμε ή να χάσουμε τη δουλειά μας. Γι’ αυτό και θα ήταν καλό να αρχίσουμε να κάνουμε κάτι για να βρούμε όλα αυτά τα σημεία – ή τουλάχιστον όσα μπορούμε – ώστε να αλλάξουμε εκείνα στα οποία έχουμε αυθυποβληθεί.
Το πιο αποτελεσματικό εργαλείο που έχω βρει για να το κάνω αυτό είναι η πρακτική του journaling. Μέσα από την καταγραφή είμαστε σε θέση να παρατηρήσουμε τις σκέψεις μας και να αρχίσουμε να τις αλλάζουμε μεθοδικά και εστιασμένα. Ίσως σε ενδιαφέρει να μάθεις για το online course που έχω δημιουργήσει με σκοπό να σε βοηθήσω να πάρεις τον έλεγχο των σκέψεών σου και να σταματήσεις να αυθυποβάλλεσαι με καταστροφικό τρόπο.
Κάθε άνθρωπος μπορε΄ί να το καταφέρει αυτό, αν έχει τα κατάλληλα εργαλεία self-coaching και αυτοπαρατήρησης στα χέρια του. Στο τέλος αυτού του άρθρου θα σου πω περισσότερα.
Όπως και να το δούμε, λοιπόν, οι σκέψεις μας καθορίζουν τον τρόπο που ζούμε και αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον μας.
Αν πιστεύω πως οι άλλοι θέλουν πάντα να με εκμεταλλεύονται, ό,τι κι αν κάνουν, εγώ θα φροντίζω να βλέπω μέσα από το φίλτρο της πεποίθησής μου και να εντοπίζω την «αρνητική» τους συμπεριφορά.
Το θέμα είναι πως αυτη η αρνητική συμπεριφορά πιθανό να είναι αρνητική μόνο στα μάτια μου. Στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι ουδέτερα και η αξιολόγησή τους εξαρτάται από μένα, τον παρατηρητή. Το ίδιο γεγονός μπορεί για κάποιον να είναι το τέλος του κόσμου και για άλλον να αποτελεί ευλογία. Όλα εξαρτώνται πάντα από την οπτική μας γωνία.
Πώς χρησιμοποιούμε την αυθυποβολή με αντιπαραγωγικό τρόπο
Σκέψου, λοιπόν, πως κάθε μέρα εγκαθιστούμε ή ενισχύουμε τα όποια προγράμματα τρέχουν στο υποσυνείδητό μας μέσω των σκέψεων και των συναισθημάτων που αυτές προκαλούν.
Το θέμα εδώ είναι πως ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο που αγαπάει τη συνήθεια. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότερες σκέψεις που κάνουμε καθημερινά δεν γίνονται με συνειδητή επιλογή από εμάς, αλλά επειδή τις έχουμε συνηθίσει.
Εκείνα που έχω συνηθίσει να σκέφτομαι με τα χρόνια είναι κι εκείνα που θα συνεχίσω να σκέφτομαι. Αν δεν σπάσω το μοτίβο και δεν αλλάξω την εκάστοτε πεποίθηση ή και αυθυποβολή.
Το πώς μπορώ να το κάνω αυτό είναι κάτι που σίγουρα σε απασχολεί αφού βρίσκεσαι εδώ.
Η ωφέλιμη χρήση της αυθυποβολής
Βήμα πρώτο: Η βασική προϋπόθεση
Εδώ παίζει ρόλο η αυτοπαρατήρηση και η αυτεπίγνωση που ο κάθε ένας θέλει και επιδιώκει να έχει. Δίχως αυτοπαρατήρηση και αυτεπίγνωση είναι αδύνατον να ανακαλύψει κανείς βλαπτικούς τρόπους σκέψης και να τους αλλάξει.
Εκείνο που προτείνω είναι να πάρεις μια κόλλα χαρτί και να αρχίσεις να καταγράφεις όλα σου τα «δεν μπορώ».
Αυτό είναι το πρώτο βήμα και είναι σχετικά εύκολο για όλους μας, διότι όλοι ξέρουμε τι δεν μπορούμε. Απλά δεν έχουμε επίγνωση του πόσο συχνά το επαναλαμβάνουμε στον εαυτό μας και στους άλλους. Επίσης, δεν συνειδητοποιούμε το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε σε κάθε επανάληψη.
Αν έχεις ακούσει για τον Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό, σίγουρα έχεις αντίληψη του πόσο μεγάλη δύναμη έχουν οι λέξεις που χρησιμοποιούμε. Μέσα από αυτές «προγραμματίζεται» το μυαλό μας και παράλληλα εκφράζονται οι πεποιθήσεις που έχουμε για τον εαυτό μας και τον κόσμο.
Έχε όμως στο νου πως ο εγκέφαλός σου είναι ο πιστός βοηθός σου. Ως βοηθός σου κάνει με μεγάλη χαρά πράξη τις εντολές που του δίνεις.
Κάθε σου σκέψη αποτελεί για το μυαλό μια εντολή. Αν για παράδειγμα ξυπνήσεις το πρωί και αρχίσεις να σκέφτεσαι πόσο χάλια θα είναι η μέρα σου, το μυαλό σου θα κάνει ό,τι μπορεί για να επιβεβαιώσει αυτήν την εντολή ή αυθυποβολή. Μπορεί ακόμα και να φτάσει στο σημείο να μην αξιοποιήσει ευκαιρίες. Ή να μη δει καν τα όμορφα πράγματα που θα σου συμβούν, καθώς θα έχει προγραμματιστεί να εντοπίζει μόνο τα αρνητικά.
Εντόπισε λοιπόν όσο το δυνατόν περισσότερους αρνητικούς προγραμματισμούς από εκείνους που εγκαθιστάς μέσω της αυθυποβολής.
Η αυτοπαρατήρηση και αυτεπίγνωση είναι σημαντικότατες, καθώς χωρίς αυτές δε μπορούμε να τροποποιήσουμε όσα σκεφτόμαστε για να δούμε διαφορετικά αποτελέσματα. Αυτό από μόνο του θα σε βοηθήσει να αλλάξεις τις ιστορίες που λες στον εαυτό σου για τον εαυτό σου.
Το μυαλό σου είναι πάντα εκεί και ακούει. Θα πάρει το μήνυμα και θα πράξει αναλόγως.
Βήμα δεύτερο: πώς να αξιοποιήσεις το εργαλείο της αυθυποβολής
Το δεύτερο βήμα είναι το να αρχίσεις να λες στον εαυτό σου πολύ συνειδητά νέες ιστορίες που να αντικαθιστούν τις αρχικές.
Αν για παράδειγμα η ιστορία σου μέχρι σήμερα ήταν «δεν μπορώ να μάθω καινούργια πράγματα εύκολα», μπορείς να αρχίσεις να λες «κάθε μέρα μού γίνεται όλο και πιο εύκολο το να μαθαίνω». Αυτό που προτείνω είναι να πάρεις χαρτί και μολύβι και να καταγράψεις ένα νέο, ιδανικό σενάριου του πώς μοιάζει η ζωή σου αλλαγμένε και απαλαγμένη από την αρνητική πεποίθηση. Φρόντισε να βάλεις συναίσθημα και πολλές εικόνες, ώστε να μπορέσει το υποσυνείδητό σου να καταγράψει τη νέα εμπειρία.
Είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι το υποσυνείδητο αντιλαμβάνεται τα πάντα με εικόνες και συναισθήματα.
Ένα hack
Το μυαλό μας είναι ιδιαίτερα επηρεάσιμο στη φάση λίγο πριν αποκοιμηθούμε και για λίγη ώρα αφού ξυπνήσουμε. (Στη φάση που χουζουρεύουμε.) Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτές τις φάσεις – ειδικά σε εκείνη πριν τον ύπνο – σκέφτονται όλα τα στραβά και ανάποδα που τους έχουν συμβεί.
Εκείνες οι φάσεις, λοιπόν, είναι οι ευκαιρίες σου.
Ξεκίνα να σκέφτεσαι εκείνα που θέλεις. Κάνε σκέψεις που είναι ωφέλιμες για σένα και σου προκαλούν όμορφα συναισθήματα. Οραματίσουμε το νέο σενάριο που κατέγραψες στο journal σου και ζήστο στη φαντασία σου. Το κομμάτι των όμορφων συναισθημάτων είναι σημαντικό, καθώς προκαλεί έκκριση ντοπαμίνης από τον εγκέφαλο. Αυτή είναι η ορμόνη της χαράς και μας κάνει να θέλουμε να συνεχίσουμε τη συμπεριφορά που την προκάλεσε. Επίσης, βοηθά τις νέες συνάψεις τους εγκεφάλου να δημιουργηθούν.
Ίσως στην αρχή να δυσκολευτείς. Άλλωστε, πηγαίνεις κόντρα σε συνήθειες πολλών ετών.
Στην αρχή, λοιπόν, θα χρεαστεί να επιμείνεις για να δημιουργηθούν οι συνάψεις που θα χτίσουν την καινούργια συνήθεια. Μπορείς, όμως, να το καταφέρεις και όσο περισσότερο επιμένεις τόσο περισσότερα αποτελέσματα θα βλέπεις.
Ειδικά αν συνδυάσεις την αυτοπαρατήρηση με τον οραματισμό και το journaling, η αλλαγή που θα καταφέρεις να σημειώσεις θα είναι εκπληκτική.
Βήμα τρίτο: πώς να πας στο επόμενο επίπεδο
Ένα τρίτο στάδιο είναι το να βάλεις στη ζωή σου συστηματικά την πιο ισχυρή πρακτική αυτοπαρατήσης, αυτεπίγνωσης και self-coaching: το journaling.
Η αυτοπαρατήρηση και η αυτεπίγνωση παίζουν καθοριστικό ρόλο στο να αλλάξεις οποιονδήποτε μη ωφέλιμο τρόπο σκέψης και δράσης. Άλλωστε, πώς να αλλάξεις οτιδήποτε δίχως επίγνωση ότι συμβαίνει;
Έπειτα, υπάρχουν επιπλέον εργαλεία που μπορείς να δουλέψεις μέσα από το journaling στα πλαίσια του να κάνεις την αυθυποβολή να δουλέψει υπέρ σου. Μπορείς ξεκινώντας σήμερα να γίνεις εσύ ο coach του εαυτού σου. Το μόνο που χρειάζεσαι είναι ένα σημειωματάριο και η πρόθεση να πάρεις τον έλεγχο στα χέρια σου.
Μια επιπλέον βοήθεια για να ξεκινήσεις το journaling μεθοδικά και εστιασμένα μπορείς να βρεις εδώ, κατεβάζοντας τον δωρεάν οδηγό Journaling που έχω δημιουργήσει.
